Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny

Dziś Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny to temat, który budzi ogromne zainteresowanie i wywołuje debatę w różnych obszarach społeczeństwa. Niezależnie od tego, czy ze względu na swoje znaczenie historyczne, wpływ na kulturę popularną czy wpływ na życie codzienne, Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny stał się tematem o znaczeniu globalnym. Od badań naukowych po trendy społeczne, Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny przejął kluczową rolę w dyskursie publicznym, przyciągając uwagę ludzi w każdym wieku i o każdym pochodzeniu. W tym artykule przeanalizujemy różne aspekty związane ze Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny, badając jego znaczenie, ewolucję w czasie i jego obecność dzisiaj.

Nagroda Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny (szw. Nobelpriset i fysiologi eller medicin) – nagroda przyznawana corocznie przez Instytut Karolinska za wyjątkowe osiągnięcia naukowe z różnych dziedzin fizjologii lub medycyny.

Jest jedną z pięciu Nagród Nobla ustanowionych w testamencie przez Alfreda Nobla (zm. 1896). Jak zapisał on w swoim testamencie, nadzór nad nagrodą sprawuje Fundacja Noblowska, a przyznawana jest ona przez zgromadzenie wybierane przez Instytut Karolinska. Nazywana potocznie „Nagrodą Nobla z medycyny”, w rzeczywistości była precyzyjnie opisana przez Nobla w jego testamencie jako nagroda z fizjologii lub medycyny. Z tego powodu może być przyznana w każdej ze szczegółowych dziedzin obu tych nauk. Pierwszym laureatem nagrody był Emil Adolf von Behring w 1901 r.

Nominacja i selekcja kandydatów

Obecnie Nagroda Nobla może być przyznana za dwie różne prace, ale w sumie liczba nagrodzonych osób nie może przekroczyć trzech. Do 1968 roku regulamin zezwalał na przyznanie nagrody większej liczbie osób, ale nigdy nie zdarzyło się to w praktyce.

Laureaci nagrody są wybierani przez Zgromadzenie Noblowskie Instytutu Karolinska, w skład którego wchodzi 50 profesorów tej instytucji. Ciałem wykonawczym Zgromadzenia jest Komitet Noblowski, który składa się z pięciu członków wybranych przez Zgromadzenie. Nominacja i selekcja kandydatów zaczyna się, we wrześniu roku poprzedzającego nadanie nagrody, przez wysłanie przez Komitet zaproszeń do nominacji do około 3000 profesorów z różnych światowych instytucji naukowych, poprzednich laureatów nagrody i członków Zgromadzenia. Nikt nie może nominować siebie samego. Z końcem stycznia następnego roku upływa termin nominacji, a w lutym Komitet zawęża liczbę nominowanych. Następnie od marca do maja zasięga się opinii wybranych ekspertów, by we wrześniu przedstawić Zgromadzeniu pisemny raport z rekomendowanymi kandydatami. Rekomendacje dyskutuje się na dwóch kolejnych zebraniach Zgromadzenia, które w październiku wybiera ostatecznych laureatów drogą głosowania większościowego. W tym samym miesiącu ogłasza się nazwiska laureatów. Nazwiska nominowanych, jak i nominujących, a także opinie i przebieg wyborów pozostają utajnione (klauzula tajności dotyczy zarówno kontaktów publicznych, jak i prywatnych) przez następne 50 lat.

Nagroda

Każdy laureat otrzymuje medal, dyplom i nagrodę pieniężną, której wysokość jest różna w różnych latach. W 1901 roku von Behring otrzymał 150 782 korony szwedzkie (SEK). W 2023 przyznano nagrodę w wysokości 11 000 000 SEK. Nagroda jest uroczyście wręczana 10 grudnia w Sztokholmie, w rocznicę śmierci Nobla.

W 1939 roku jeden z laureatów, Niemiec Gerhard Domagk, nie dostał pozwolenia od swojego rządu na odebranie nagrody. Medal i dyplom, ale nie nagrodę pieniężną, otrzymał w późniejszych latach.

Laureaci

Do 2023 roku 229 osobom przyznano 114 Nagród Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny. Nagrody nie przyznano w dziewięciu latach: 1915–1918, 1921, 1925, 1940–1942. Do 2023 roku nagrodę dostało trzynaście kobiet. Najmłodszym laureatem nagrody był nagrodzony w wieku 32 lat Frederick Banting (w roku 1923), a najstarszym, mający 87 lat Peyton Rous (w roku 1966). W 1947 roku nagrodę wspólnie otrzymało małżeństwo Gerty i Carl Cori, a w 2014 roku May-Britt i Edvard Moser.

Chronologiczna lista laureatów
Rok Laureat Kraj rezydencji/narodowość Uzasadnienie
1901 Emil Adolf von Behring  Cesarstwo Niemieckie „za pracę nad terapią surowicą, w szczególności jej stosowania w leczeniu błonicy, która otworzyła nową drogę w dziedzinie nauk medycznych, dając do rąk lekarza zwycięską broń przeciwko chorobie i śmierci”
1902 Ronald Ross  Wielka Brytania „za pracę nad malarią, którymi pokazał, jak dostaje się ona do organizmu i tym samym stworzył podstawy dla badań tej choroby i metod jej zwalczania”
1903 Niels Ryberg Finsen  Dania „ wkład w leczenie chorób, szczególnie gruźlicy skórnej, skoncentrowanymi promieniami świetlnymi, czym otworzył nową drogę dla nauk medycznych”
1904 Iwan Pawłow  Imperium Rosyjskie „w uznaniu pracy nad fizjologią układu trawiennego, przez co zmieniła i powiększyła się wiedza na temat życiowych aspektów tego tematu”
1905 Robert Koch  Cesarstwo Niemieckie „za badania i odkrycia dotyczące gruźlicy”
1906 Camillo Golgi  Włochy „w uznaniu za pracę nad strukturą układu nerwowego”
Santiago Ramón y Cajal  Hiszpania
1907 Charles Laveran  Francja „w uznaniu prac nad rolą pierwotniaków w powodowaniu chorób”
1908 Ilja Miecznikow  Imperium Rosyjskie „w uznaniu pracy nad odpornością”
Paul Ehrlich  Cesarstwo Niemieckie
1909 Emil Theodor Kocher  Szwajcaria „za pracę nad fizjologią, patologią i chirurgią tarczycy”
1910 Albrecht Kossel  Cesarstwo Niemieckie „w uznaniu wkładu w naszą wiedzę na temat chemii komórki poczynionego w jego pracy nad białkami, włączając w to substancje nukleinowe”
1911 Allvar Gullstrand  Szwecja „za pracę nad dioptryką oka”
1912 Alexis Carrel  Francja „ pracę nad techniką szwu naczyń i transplantacją naczyń krwionośnych i organów”
1913 Charles Richet  Francja „ pracę nad anafilaksją”
1914 Robert Bárány  Austro-Węgry „za pracę nad fizjologią i patologią układu przedsionkowego”
1915 nagrody nie przyznano
1916 nagrody nie przyznano
1917 nagrody nie przyznano
1918 nagrody nie przyznano
1919 Jules Bordet  Belgia „za odkrycia związane z odpornością”
1920 Schack August Steenberg Krogh  Dania „za odkrycie mięśniowego mechanizmu regulacyjnego kapilar”
1921 nagrody nie przyznano
1922 Archibald Vivian Hill  Wielka Brytania „za odkrycia związane z wytwarzaniem ciepła w mięśniach”
Otto Fritz Meyerhof  Niemcy „za odkrycie ścisłego związku pomiędzy zużyciem tlenu, a metabolizmem kwasu mlekowego w mięśniu”
1923 Frederick Grant Banting  Kanada „za odkrycie insuliny”
John James Richard Macleod  Kanada
1924 Willem Einthoven  Holandia „za odkrycie zasady elektrokardiogramu”
1925 nagrody nie przyznano
1926 Johannes Andreas Grib Fibiger  Dania „za odkrycie Spiroptera carcinoma”
1927 Julius Wagner-Jauregg  Republika Austriacka „za odkrycie terapeutycznego znaczenia inokulacji malarii w leczeniu porażenia postępującego”
1928 Charles Jules Henri Nicolle  Francja „za pracę nad tyfusem”
1929 Christiaan Eijkman  Holandia „za odkrycie witaminy hamującej zapalenie nerwów”
Frederick Gowland Hopkins  Wielka Brytania „za odkrycie witamin stymulujących wzrost”
1930 Karl Landsteiner  Republika Austriacka „za odkrycie ludzkich grup krwi”
1931 Otto Heinrich Warburg  Niemcy „za odkrycie natury i zasady działania enzymu oddechowego”
1932 Charles Scott Sherrington  Wielka Brytania „za odkrycia dotyczące funkcji neuronów”
Edgar Douglas Adrian  Wielka Brytania
1933 Thomas Hunt Morgan  Stany Zjednoczone „za odkrycia dotyczące roli chromosomu w dziedziczeniu”
1934 George Hoyt Whipple  Stany Zjednoczone „za odkrycia związane z leczeniem wątroby w przypadkach anemii”
George Richards Minot  Stany Zjednoczone
William Parry Murphy  Stany Zjednoczone
1935 Hans Spemann  Niemcy „za odkrycie efektu organizatora podczas rozwoju zarodkowego”
1936 Henry Hallett Dale  Wielka Brytania „za odkrycie dotyczące chemicznego przekazywania impulsów nerwowych”
Otto Loewi  Austria
1937 Albert Szent-Györgyi  Węgry „za odkrycia dotyczące biologicznych procesów spalania, ze szczególnym uwzględnieniem witaminy C i przemian fumaranu”
1938 Corneille Jean François Heymans  Belgia „za odkrycie funkcji pełnionej przez zatokę szyjną i kłębek szyjny w regulacji oddychania”
1939 Gerhard Domagk  Niemcy „za odkrycie antybakteryjnych właściwości prontosilu”
1940 nagrody nie przyznano
1941 nagrody nie przyznano
1942 nagrody nie przyznano
1943 Carl Peter Henrik Dam  Dania „za odkrycie witaminy K”
Edward Adelbert Doisy  Stany Zjednoczone „za odkrycie chemicznej natury witaminy K”
1944 Joseph Erlanger  Stany Zjednoczone „za odkrycia związane z wysoce zróżnicowanymi funkcjami pojedynczych włókien nerwowych”
Herbert Spencer Gasser  Stany Zjednoczone
1945 Alexander Fleming  Wielka Brytania „za odkrycie penicyliny i jej leczniczego działania w różnych chorobach zakaźnych”
Ernst Boris Chain  Wielka Brytania
Howard Walter Florey  Australia
1946 Hermann Joseph Muller  Stany Zjednoczone „za odkrycie indukcji mutacji za pomocą napromieniowywania promieniami X”
1947 Carl Ferdinand Cori  Stany Zjednoczone „za odkrycie przebiegu katalitycznej przemiany glikogenu”
Gerty Cori  Stany Zjednoczone
Bernardo Alberto Houssay  Argentyna „za odkrycie roli odgrywanej przez hormon przedniego płata przysadki w metabolizmie węglowodanów”
1948 Paul Müller  Szwajcaria „za odkrycie wysokiej skuteczności DDT, jako kontaktowego środka trującego przeciwko wielu stawonogom”
1949 Walter Rudolf Hess  Szwajcaria „za odkrycie funkcjonalnej organizacji śródmózgowia, jako ośrodka koordynującego aktywność organów wewnętrznych”
Egas Moniz  Portugalia „za odkrycie terapeutycznej wartości lobotomii w pewnych psychozach”
1950 Philip Showalter Hench  Stany Zjednoczone „za odkrycia dotyczące hormonów kory nadnerczy, ich struktury i działania biologicznego”
Edward Calvin Kendall  Stany Zjednoczone
Tadeusz Reichstein  Szwajcaria
 Polska
1951 Max Theiler  Południowa Afryka „za odkrycia związane z żółtą gorączką i jej zwalczaniem”
1952 Selman Abraham Waksman  Stany Zjednoczone „za odkrycie streptomycyny, pierwszego antybiotyku skutecznego w zwalczaniu gruźlicy”
1953 Hans Adolf Krebs  Wielka Brytania „za odkrycie cyklu kwasu cytrynowego”
Fritz Albert Lipmann  Stany Zjednoczone „za odkrycie koenzymu A i jego pośredniczącej roli w metabolizmie”
1954 John Franklin Enders  Stany Zjednoczone „za odkrycie zdolności wirusa polio do wzrostu w kulturach różnego rodzaju tkanek”
Frederick Chapman Robbins  Stany Zjednoczone
Thomas Huckle Weller  Stany Zjednoczone
1955 Axel Hugo Theodor Theorell  Szwecja „za odkrycia dotyczące natury i działania enzymów oksydacyjnych”
1956 André Frédéric Cournand  Stany Zjednoczone „za odkrycia dotyczące cewnikowania serca i patologicznych zmian w układzie krążenia”
Werner Forssmann  Niemcy Zachodnie
Dickinson W. Richards  Stany Zjednoczone
1957 Daniel Bovet  Włochy „za odkrycia dotyczące syntetycznych związków, które hamują działanie pewnych substancji w organizmie i szczególnie do ich działania na system krwionośny i mięśnie szkieletowe”
1958 George Wells Beadle  Stany Zjednoczone „za odkrycie, że geny działają poprzez regulowanie określonych wydarzeń chemicznych”
Edward Lawrie Tatum  Stany Zjednoczone
Joshua Lederberg  Stany Zjednoczone „za odkrycia dotyczące rekombinacji genetycznej i organizacji materiału genetycznego bakterii”
1959 Arthur Kornberg  Stany Zjednoczone „za odkrycie mechanizmów biologicznej syntezy kwasów rybonukleinowych i kwasów deoksyrybonukleinowych”
Severo Ochoa  Stany Zjednoczone
 Hiszpania
1960 Frank Macfarlane Burnet  Australia „za odkrycie nabytej tolerancji immunologicznej”
Peter Brian Medawar  Wielka Brytania
1961 Georg von Békésy  Stany Zjednoczone „za odkrycie fizycznego mechanizmu stymulacji wewnątrz ślimaka”
1962 Francis Harry Compton Crick  Wielka Brytania „za odkrycie dotyczące struktury molekularnej kwasów nukleinowych i jej znaczenia w przekazywaniu informacji w substancjach ożywionych”
James Dewey Watson  Stany Zjednoczone
Maurice Hugh Frederick Wilkins  Wielka Brytania
 Nowa Zelandia
1963 John Carew Eccles  Australia „za odkrycia dotyczące mechanizmów jonowych zaangażowanych w pobudzanie i inhibicję peryferyjnych i centralnych części błony komórkowej nerwów”
Alan Lloyd Hodgkin  Wielka Brytania
Andrew Fielding Huxley  Wielka Brytania
1964 Konrad Bloch  Stany Zjednoczone „za odkrycia dotyczące mechanizmu i regulacji metabolizmu cholesterolu i kwasów tłuszczowych”
Feodor Lynen  Niemcy Zachodnie
1965 François Jacob  Francja „za odkrycia dotyczące genetycznej kontroli enzymów i syntezy wirusów”
André Lwoff  Francja
Jacques Monod  Francja
1966 Peyton Rous  Stany Zjednoczone „za odkrycie wirusów indukujących powstawanie guzów”
Charles Brenton Huggins  Stany Zjednoczone „za odkrycia dotyczące leczenia hormonalnego raka prostaty”
1967 Ragnar Granit  Szwecja
 Finlandia 		„za odkrycia dotyczące podstawowych fizjologicznych i chemicznych procesów widzenia w oku”
Haldan Keffer Hartline  Stany Zjednoczone
George Wald  Stany Zjednoczone
1968 Robert W. Holley  Stany Zjednoczone „za interpretację kodu genetycznego i jego funkcji w syntezie białka”
Har Gobind Khorana  Stany Zjednoczone
Marshall W. Nirenberg  Stany Zjednoczone
1969 Max Delbrück  Stany Zjednoczone „za odkrycia dotyczące mechanizmów replikacji i struktury genetycznej wirusów”
Alfred D. Hershey  Stany Zjednoczone
Salvador E. Luria  Stany Zjednoczone
1970 Julius Axelrod  Stany Zjednoczone „za odkrycia dotyczące humoralnych transmiterów w zakończeniach nerwowych i mechanizmu ich przechowywania, uwalniania i inaktywacji”
Ulf von Euler  Szwecja
Bernard Katz  Wielka Brytania
1971 Earl W. Sutherland Jr.  Stany Zjednoczone „za odkrycia dotyczące mechanizmu działania hormonów”
1972 Gerald M. Edelman  Stany Zjednoczone „za odkrycia dotyczące chemicznej struktury przeciwciał”
Rodney R. Porter  Wielka Brytania
1973 Karl von Frisch  Niemcy Zachodnie „za odkrycia dotyczące organizacji i wywoływania jednostkowych i społecznych wzorców zachowań”
Konrad Lorenz  Austria
Nikolaas Tinbergen  Wielka Brytania
1974 Albert Claude  Belgia „za odkrycia dotyczące strukturalnej i funkcjonalnej organizacji komórki”
Christian de Duve  Belgia
George E. Palade  Stany Zjednoczone
1975 David Baltimore  Stany Zjednoczone „za odkrycia dotyczące interakcji pomiędzy wirusami indukującymi powstawanie guzów a genetycznym materiałem komórki”
Renato Dulbecco  Stany Zjednoczone
Howard Martin Temin  Stany Zjednoczone
1976 Baruch S. Blumberg  Stany Zjednoczone „za odkrycia dotyczące nowych mechanizmów tworzenia i rozprzestrzeniania się chorób zakaźnych”
D. Carleton Gajdusek  Stany Zjednoczone
1977 Roger Guillemin  Stany Zjednoczone „za odkrycia dotyczące produkcji hormonów peptydowych w mózgu”
Andrew Schally Polska
 Stany Zjednoczone
Rosalyn Yalow  Stany Zjednoczone „za rozwinięcie radioimmunologicznej metody oznaczania hormonów peptydowych”
1978 Werner Arber  Szwajcaria „za odkrycie enzymów restrykcyjnych i ich zastosowania w genetyce molekularnej”
Daniel Nathans  Stany Zjednoczone
Hamilton O. Smith  Stany Zjednoczone
1979 Allan M. Cormack  Stany Zjednoczone „za rozwój tomografii komputerowej”
Godfrey N. Hounsfield  Wielka Brytania
1980 Baruj Benacerraf  Stany Zjednoczone „za odkrycia dotyczące determinowanych genetycznie struktur na powierzchni komórek, które regulują odpowiedzi immunologiczne”
Jean Dausset  Francja
George D. Snell  Stany Zjednoczone
1981 Roger W. Sperry  Stany Zjednoczone „za odkrycia dotyczące funkcjonalnej specjalizacji półkul mózgowych”
David H. Hubel  Stany Zjednoczone „za odkrycia dotyczące przekazywania informacji w układzie wzrokowym”
Torsten N. Wiesel  Szwecja
1982 Sune K. Bergström  Szwecja „za odkrycie dotyczące prostanglandyn i spokrewnionych z nimi związków aktywnych biologicznie”
Bengt I. Samuelsson  Szwecja
John R. Vane  Wielka Brytania
1983 Barbara McClintock  Stany Zjednoczone „za odkrycie ruchomych elementów genetycznych”
1984 Niels K. Jerne  Dania „za teorie dotyczące specyficzności w rozwoju i kontroli układu immunologicznego i odkrycia zasad produkcji przeciwciał monoklonalnych”
Georges Köhler  Niemcy Zachodnie
César Milstein  Wielka Brytania
 Argentyna
1985 Michael S. Brown  Stany Zjednoczone „za odkrycia dotyczące regulacji metabolizmu cholesterolu”
Joseph L. Goldstein  Stany Zjednoczone
1986 Stanley Cohen  Stany Zjednoczone „za odkrycia czynników wzrostu”
Rita Levi-Montalcini  Włochy
 Stany Zjednoczone
1987 Susumu Tonegawa  Japonia „za odkrycie genetycznego podłoża generacji różnorodności przeciwciał”
1988 James W. Black  Wielka Brytania „za odkrycie ważnych zasad leczenia farmakologicznego”
Gertrude B. Elion  Stany Zjednoczone
George H. Hitchings  Stany Zjednoczone
1989 J. Michael Bishop  Stany Zjednoczone „za odkrycie komórkowego pochodzenia retrowirusowych onkogenów”
Harold E. Varmus  Stany Zjednoczone
1990 Joseph E. Murray  Stany Zjednoczone „za odkrycia dotyczące transplantacji narządów i komórek w leczeniu ludzkich chorób”
E. Donnall Thomas  Stany Zjednoczone
1991 Erwin Neher  Niemcy „za odkrycia dotyczące funkcji pojedynczych kanałów jonowych w komórkach”
Bert Sakmann  Niemcy
1992 Edmond H. Fischer  Stany Zjednoczone
 Szwajcaria 		„za odkrycia dotyczące fosforylacji białek, jako biologicznego mechanizmu regulatorowego”
Edwin G. Krebs  Stany Zjednoczone
1993 Richard J. Roberts  Wielka Brytania „za odkrycie genów nieciągłych”
Phillip A. Sharp  Stany Zjednoczone
1994 Alfred G. Gilman  Stany Zjednoczone „za odkrycie białek G i roli tych białek w przekazywaniu sygnału w komórkach”
Martin Rodbell  Stany Zjednoczone
1995 Edward B. Lewis  Stany Zjednoczone „za odkrycia dotyczące kontroli genetycznej wczesnego rozwoju zarodkowego”
Christiane Nüsslein-Volhard  Niemcy
Eric F. Wieschaus  Stany Zjednoczone
1996 Peter C. Doherty  Australia „za odkrycia dotyczące specyficzności komórkowej odporności immunologicznej”
Rolf M. Zinkernagel  Szwajcaria
1997 Stanley B. Prusiner  Stany Zjednoczone „za odkrycie prionów – nowego biologicznego podłoża infekcji”
1998 Robert F. Furchgott  Stany Zjednoczone „za odkrycia dotyczące tlenku azotu, jako cząsteczki sygnałowej w układzie krwionośnym”
Louis J. Ignarro  Stany Zjednoczone
Ferid Murad  Stany Zjednoczone
1999 Günter Blobel  Stany Zjednoczone „za odkrycie, że białka są wyposażone w sekwencje sygnalne, które zawiadują ich transportem i lokalizacją komórkową”
2000 Arvid Carlsson  Szwecja „za odkrycia dotyczące przekazywania sygnału w układzie nerwowym”
Paul Greengard  Stany Zjednoczone
Eric R. Kandel  Stany Zjednoczone
2001 Leland H. Hartwell  Stany Zjednoczone „za odkrycia kluczowych regulatorów cyklu komórkowego”
Tim Hunt  Wielka Brytania
Paul M. Nurse  Wielka Brytania
2002 Sydney Brenner  Wielka Brytania „za odkrycia dotyczące genetycznej regulacji rozwoju organów i programowanej śmierci komórki”
Howard Robert Horvitz  Stany Zjednoczone
John E. Sulston  Wielka Brytania
2003 Paul Lauterbur  Stany Zjednoczone „za odkrycia dotyczące obrazowania rezonansu magnetycznego”
Peter Mansfield  Wielka Brytania
2004 Richard Axel  Stany Zjednoczone „za odkrycia związane z receptorami węchowymi i organizacją układu węchowego”
Linda B. Buck  Stany Zjednoczone
2005 Barry J. Marshall  Australia „za odkrycie bakterii Helicobacter pylori i jej roli w zapaleniu błony śluzowej żołądka i chorobie wrzodowej”
J. Robin Warren  Australia
2006 Andrew Z. Fire  Stany Zjednoczone „za odkrycie interferencji RNA – wyciszania genów przez dwuniciowe RNA”
Craig C. Mello  Stany Zjednoczone
2007 Mario R. Capecchi  Stany Zjednoczone „za odkrycia zasad rządzących wprowadzaniem specyficznych modyfikacji genowych w myszach z użyciem embrionalnych komórek macierzystych”
Martin J. Evans  Wielka Brytania
Oliver Smithies  Stany Zjednoczone
2008 Harald zur Hausen  Niemcy „za odkrycie, że wirus brodawczaka ludzkiego powoduje raka szyjki macicy”
Françoise Barré-Sinoussi  Francja „za odkrycie ludzkiego wirusa niedoboru odporności”
Luc Montagnier  Francja
2009 Elizabeth Blackburn  Stany Zjednoczone
 Australia 		„za odkrycie, jak chromosomy są chronione przez telomery i telomerazę”
Carol Greider  Stany Zjednoczone
Jack Szostak  Stany Zjednoczone
 Wielka Brytania
2010 Robert Edwards  Wielka Brytania „za opracowanie metody zapłodnienia in vitro”
2011 Ralph Steinman  Kanada „za odkrycie komórki dendrytycznej i jej roli w odporności nabytej”
Bruce Beutler  Stany Zjednoczone „za odkrycia dotyczące aktywacji odporności wrodzonej”
Jules Hoffmann  Luksemburg
2012 John Gurdon  Wielka Brytania „za odkrycie, że dorosłe komórki można przeprogramować tak, by stały się one komórkami pluripotentnymi”
Shin’ya Yamanaka  Japonia
2013 James Rothman  Stany Zjednoczone „za odkrycia dotyczące maszynerii regulującej transport pęcherzykowy – główny system transportowy w naszych komórkach”
Randy Schekman  Stany Zjednoczone
Thomas Südhof  Niemcy
2014 John O’Keefe  Stany Zjednoczone
 Wielka Brytania 		„za odkrycia dotyczące komórek mózgowych odpowiadających za system orientacji w przestrzeni”
May-Britt Moser  Norwegia
Edvard Moser  Norwegia
2015 Tu Youyou  Chiny „za odkrycia dotyczące nowej terapii malarii”
William C. Campbell  Irlandia „za odkrycia dotyczące nowej terapii infekcji spowodowanych przez pasożytnicze nicienie”
Satoshi Ōmura  Japonia
2016 Yoshinori Ōsumi  Japonia „za odkrycia mechanizmów autofagii”
2017 Jeffrey C. Hall  Stany Zjednoczone „za odkrycia mechanizmów molekularnych kontrolujących rytm dobowy”
Michael Rosbash  Stany Zjednoczone
Michael W. Young  Stany Zjednoczone
2018 James P. Allison  Stany Zjednoczone „za odkrycie terapii przeciwnowotworowej poprzez hamowanie negatywnej regulacji immunologicznej”
Tasuku Honjo  Japonia
2019 William Kaelin Jr.  Stany Zjednoczone „za odkrycie jak komórki wyczuwają i dostosowują się do dostępności tlenu”
Peter Ratcliffe  Wielka Brytania
Gregg L. Semenza  Stany Zjednoczone
2020 Harvey Alter  Stany Zjednoczone „za odkrycie wirusa zapalenia wątroby typu C”
Michael Houghton  Wielka Brytania
Charles M. Rice  Stany Zjednoczone
2021 David Julius  Stany Zjednoczone „za odkrycia receptorów temperatury i dotyku”
Ardem Patapoutian  Liban
 Stany Zjednoczone
2022 Svante Pääbo  Szwecja „za odkrycia dotyczące genomów wymarłych homininów i ewolucji człowieka”
2023 Katalin Karikó  Węgry „za odkrycia dotyczące modyfikacji zasad nukleozydowych, które umożliwiły opracowanie skutecznych szczepionek mRNA przeciwko COVID-19”
Drew Weissman  Stany Zjednoczone

Uwagi

  1. ↑ Uzasadnienie przyznania nagrody jest tłumaczeniem oryginalnego (nie zawsze całości) uzasadnienia z oficjalnej strony internetowej Fundacji Noblowskiej, nobelprize.org. Linki w tej kolumnie prowadzą do haseł związanych z uzasadnieniem, jednak niekoniecznie prowadzą do wszystkich szczegółów pracy laureata, które mogą być odnalezione w hasłach o tych osobach.
  2. ↑ W oficjalnych wykazach Fundacji Nobla jest uznawana za Amerykankę, ale posiada również australijskie obywatelstwo.

Przypisy

  1. ↑ Alfred Nobel – The Man Behind the Nobel Prize, Nobelprize.org (ang.).
  2. ↑ Jan Lindsten, Nils Ringertz, The Nobel Prize in Physiology or Medicine, 1901-2000 , Nobel Foundation, 26 czerwca 2001 (ang.).
  3. ↑ What the Nobel Laureates Receive, Nobel Foundation (ang.).
  4. ↑ a b Nomination and Selection of Medicine Laureates , Nobel Foundation (ang.).
  5. ↑ Nobel Prize facts , Nobel Foundation (ang.).
  6. ↑ The Nobel Prize Amounts , Nobel Foundation (ang.).
  7. ↑ The Nobel Prize Amounts , Nobel Foundation (ang.).
  8. ↑ Nobel Laureates Facts, Nobel Foundation (ang.).
  9. ↑ Facts on the Nobel Prize in Physiology or Medicine , Nobel Prize Outreach AB (ang.).
  10. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1901. Nobel Foundation. . (ang.).
  11. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1902. Nobel Foundation. . (ang.).
  12. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1903. Nobel Foundation. . (ang.).
  13. ↑ W dokumentach Fundacji Nobla występuje jako: Ivan Petrovich Pavlov.
  14. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1904. Nobel Foundation. . (ang.).
  15. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1905. Nobel Foundation. . (ang.).
  16. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1906. Nobel Foundation. . (ang.).
  17. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1907. Nobel Foundation. . (ang.).
  18. ↑ W dokumentach Fundacji Nobla występuje jako: Ilya Ilyich Mechnikov.
  19. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1908. Nobel Foundation. . (ang.).
  20. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1909. Nobel Foundation. . (ang.).
  21. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1910. Nobel Foundation. . (ang.).
  22. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1911. Nobel Foundation. . (ang.).
  23. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1912. Nobel Foundation. . (ang.).
  24. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1913. Nobel Foundation. . (ang.).
  25. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1914. Nobel Foundation. . (ang.).
  26. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1919. Nobel Foundation. . (ang.).
  27. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1920. Nobel Foundation. . (ang.).
  28. ↑ a b The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1922. Nobel Foundation. . (ang.).
  29. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1923. Nobel Foundation. . (ang.).
  30. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1924. Nobel Foundation. . (ang.).
  31. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1926. Nobel Foundation. . (ang.).
  32. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1927. Nobel Foundation. . (ang.).
  33. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1928. Nobel Foundation. . (ang.).
  34. ↑ a b The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1929. Nobel Foundation. . (ang.).
  35. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1930. Nobel Foundation. . (ang.).
  36. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1931. Nobel Foundation. . (ang.).
  37. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1932. Nobel Foundation. . (ang.).
  38. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1933. Nobel Foundation. . (ang.).
  39. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1934. Nobel Foundation. . (ang.).
  40. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1935. Nobel Foundation. . (ang.).
  41. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1936. Nobel Foundation. . (ang.).
  42. ↑ W dokumentach Fundacji Nobla występuje jako: Albert Szent-Györgyi von Nagyrapolt.
  43. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1937. Nobel Foundation. . (ang.).
  44. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1938. Nobel Foundation. . (ang.).
  45. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1939. Nobel Foundation. . (ang.).
  46. ↑ a b The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1943. Nobel Foundation. . (ang.).
  47. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1944. Nobel Foundation. . (ang.).
  48. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1945. Nobel Foundation. . (ang.).
  49. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1946. Nobel Foundation. . (ang.).
  50. ↑ a b The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1947. Nobel Foundation. . (ang.).
  51. ↑ W dokumentach Fundacji Nobla występuje jako: Gerty Theresa Cori, née Radnitz.
  52. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1948. Nobel Foundation. . (ang.).
  53. ↑ a b The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1949. Nobel Foundation. . (ang.).
  54. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1950. Nobel Foundation. . (ang.).
  55. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1951. Nobel Foundation. . (ang.).
  56. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1952. Nobel Foundation. . (ang.).
  57. ↑ a b The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1953. Nobel Foundation. . (ang.).
  58. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1954. Nobel Foundation. . (ang.).
  59. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1955. Nobel Foundation. . (ang.).
  60. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1956. Nobel Foundation. . (ang.).
  61. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1957. Nobel Foundation. . (ang.).
  62. ↑ a b The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1958. Nobel Foundation. . (ang.).
  63. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1959. Nobel Foundation. . (ang.).
  64. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1960. Nobel Foundation. . (ang.).
  65. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1961. Nobel Foundation. . (ang.).
  66. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1962. Nobel Foundation. . (ang.).
  67. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1963. Nobel Foundation. . (ang.).
  68. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1964. Nobel Foundation. . (ang.).
  69. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1965. Nobel Foundation. . (ang.).
  70. ↑ a b The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1966. Nobel Foundation. . (ang.).
  71. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1967. Nobel Foundation. . (ang.).
  72. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1968. Nobel Foundation. . (ang.).
  73. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1969. Nobel Foundation. . (ang.).
  74. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1970. Nobel Foundation. . (ang.).
  75. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1971. Nobel Foundation. . (ang.).
  76. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1972. Nobel Foundation. . (ang.).
  77. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1973. Nobel Foundation. . (ang.).
  78. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1974. Nobel Foundation. . (ang.).
  79. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1975. Nobel Foundation. . (ang.).
  80. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1976. Nobel Foundation. . (ang.).
  81. ↑ a b The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1977. Nobel Foundation. . (ang.).
  82. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1978. Nobel Foundation. . (ang.).
  83. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1979. Nobel Foundation. . (ang.).
  84. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1980. Nobel Foundation. . (ang.).
  85. ↑ a b The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1981. Nobel Foundation. . (ang.).
  86. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1982. Nobel Foundation. . (ang.).
  87. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1983. Nobel Foundation. . (ang.).
  88. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1984. Nobel Foundation. . (ang.).
  89. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1985. Nobel Foundation. . (ang.).
  90. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1986. Nobel Foundation. . (ang.).
  91. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1987. Nobel Foundation. . (ang.).
  92. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1988. Nobel Foundation. . (ang.).
  93. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1989. Nobel Foundation. . (ang.).
  94. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1990. Nobel Foundation. . (ang.).
  95. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1991. Nobel Foundation. . (ang.).
  96. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1992. Nobel Foundation. . (ang.).
  97. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1993. Nobel Foundation. . (ang.).
  98. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1994. Nobel Foundation. . (ang.).
  99. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1995. Nobel Foundation. . (ang.).
  100. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1996. Nobel Foundation. . (ang.).
  101. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1997. Nobel Foundation. . (ang.).
  102. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1998. Nobel Foundation. . (ang.).
  103. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1999. Nobel Foundation. . (ang.).
  104. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2000. Nobel Foundation. . (ang.).
  105. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2001. Nobel Foundation. . (ang.).
  106. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2002. Nobel Foundation. . (ang.).
  107. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2003. Nobel Foundation. . (ang.).
  108. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2004. Nobel Foundation. . (ang.).
  109. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2005. Nobel Foundation. . (ang.).
  110. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2006. Nobel Foundation. . (ang.).
  111. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2007. Nobel Foundation. . (ang.).
  112. ↑ a b c The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2008. Nobel Foundation. . (ang.).
  113. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2009. Nobel Foundation. . (ang.).
  114. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2010. Nobel Foundation. . (ang.).
  115. ↑ a b The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2011. Nobel Foundation. . (ang.).
  116. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2012. Nobel Foundation. . (ang.).
  117. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2013. Nobel Foundation. . (ang.).
  118. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2014. Nobel Foundation. . (ang.).
  119. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2015. Nobel Foundation. . (ang.).
  120. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2016. Nobel Foundation, 2016-10-03. . (ang.).
  121. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2017. Nobel Foundation. . (ang.).
  122. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2018. Nobel Foundation. . (ang.).
  123. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2019. Nobel Foundation. . (ang.).
  124. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2020. Nobel Foundation. . (ang.).
  125. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2021. Nobel Foundation. . (ang.).
  126. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2022 , NobelPrize.org, 3 października 2022 (ang.).
  127. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2023 , Nobel Foundation (ang.).

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Nagrody Nobla
Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny
XX wiek
XXI wiek

Nobel

Enciclo
Wikious
Sapientia
Scientia
Boobota
Anandapedia
Sagapedia
Wikithot