Kopernik (pierwiastek)

Kopernik

roentgen ← kopernik → nihon
Hg ↑ Cn ↓ Uhb 112 Cn
Ogólne informacje
Nazwa, symbol, l.a.	kopernik, Cn, 112 (łac. copernicium)
Grupa, okres, blok	12, 7, d
Właściwości metaliczne	metal przejściowy
Masa atomowa
Numer CAS	54084-26-3
Właściwości atomowe Konfiguracja elektronowa 5f146d107s2 Zapełnienie powłok 2, 8, 18, 32, 32, 18, 2 (wizualizacja powłok)
Najbardziej stabilne izotopy izotop wyst. o.p.r. s.r. e.r. MeV p.r. 283Cn {syn.} 4 s ~80% α ~20% SF 8,94 279Ds 283bCn {syn.} ~7 min SF 284Cn {syn.} 97 ms SF 285Cn {syn.} 29 s α 9,15 281Ds 285bCn {syn.} 8,9 min α 8,63 281bDs?
Niebezpieczeństwa Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Wiarygodne źródła oznakowania tej substancji według kryteriów GHS są niedostępne.
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Kopernik (Cn, łac. copernicium) – pierwiastek chemiczny z grupy metali przejściowych w układzie okresowym, o liczbie atomowej 112.

Nazwa

Nazwa pierwiastka została oficjalnie zatwierdzona przez IUPAC 19 lutego 2010 roku i pochodzi od nazwiska astronoma Mikołaja Kopernika. Wcześniej stosowano tymczasową nazwę ununbi (symbol Uub), zgodnie z nomenklaturą IUPAC, a nieoficjalnie także „eka-rtęć” (eka-Hg), jako że pierwiastek ten w układzie okresowym znajduje się bezpośrednio pod rtęcią. Polska nazwa pierwiastka ustalona przez Polskie Towarzystwo Chemiczne brzmi „kopernik”.

Historia badań

Kopernik został po raz pierwszy uzyskany w laboratorium GSI w Darmstadt w Niemczech poprzez bombardowanie jonami cynku-70 ołowianej tarczy (tzw. „zimna” synteza, której nie należy mylić z zimną fuzją). Dokonał tego zespół naukowców, którym kierowali S. Hoffman, V. Ninov i F.P. Hessburger, w dniu 9 lutego 1996 roku. Reakcja jądrowa, w której został otrzymany izotop ²⁷⁷Cn, ma postać:

20882Pb + 7030Zn → 278112Cn* → 277112Cn + n

W roku 2002 zespół Hoffmana poinformował o ponownym otrzymaniu koperniku. W każdym z tych eksperymentów zaobserwowano jeden atom pierwiastka o czasie życia rzędu 1 s. Jednoznacznie zidentyfikowano go na podstawie łańcucha skorelowanych ze sobą rozpadów jądrowych (w tym przypadku sześciu rozpadów α) prowadzących do znanych wcześniej jąder. Interpretacja Hoffmana została potwierdzona dzięki syntezie koperniku z tych samych substratów przez japońską grupę naukowców K. Mority i współpracowników (2005, 2007). IUPAC oficjalnie uznała odkrycie niemieckich naukowców 10 czerwca 2009.

W późniejszych eksperymentach izotop ²⁸³Cn o czasie życia rzędu kilku do kilkuset sekund otrzymany został przez zespoły z Dubnej i GSI w wyniku bombardowania jonami ⁴⁸Ca tarcz uranowych, plutonowych i kiurowych (tzw. „gorąca fuzja”). W eksperymencie w Dubnej korzystano z krzemowych detektorów promieniowania α opracowanych w Instytucie Technologii Elektronowej w Warszawie przez zespół badawczy kierowany przez Macieja Węgrzeckiego.

Otrzymanie koperniku w wyniku bombardowania tarczy wolframowej protonami o energiach rzędu wielu GeV, ogłoszone przez A. Marinova w roku 2003, zostało uznane za niepotwierdzone i wynikające prawdopodobnie z błędów aparaturowych. Rezultatów tych nie udało się powtórzyć w innych laboratoriach.

Właściwości

Obliczenia teoretyczne wskazują, że stabilny izotop koperniku byłby prawdopodobnie lotną cieczą o temperaturze topnienia ok. 10 °C i temperaturze wrzenia ok. 70 °C. Jego gęstość oszacowana została na 14,0 g/cm³, czyli jedynie niewiele więcej niż gęstość rtęci (13,5 g/cm³).

Zobacz też

• unbibi

Uwagi

Przypisy

Zobacz wiadomości w Wikinews: Nowy pierwiastek na cześć Kopernika Niemieccy uczeni odkryli nowy pierwiastek

p • d • e Układ okresowy pierwiastków
	1	2																3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18
1	H																																He
2	Li	Be																										B	C	N	O	F	Ne
3	Na	Mg																										Al	Si	P	S	Cl	Ar
4	K	Ca																Sc	Ti	V	Cr	Mn	Fe	Co	Ni	Cu	Zn	Ga	Ge	As	Se	Br	Kr
5	Rb	Sr																Y	Zr	Nb	Mo	Tc	Ru	Rh	Pd	Ag	Cd	In	Sn	Sb	Te	I	Xe
6	Cs	Ba		La	Ce	Pr	Nd	Pm	Sm	Eu	Gd	Tb	Dy	Ho	Er	Tm	Yb	Lu	Hf	Ta	W	Re	Os	Ir	Pt	Au	Hg	Tl	Pb	Bi	Po	At	Rn
7	Fr	Ra		Ac	Th	Pa	U	Np	Pu	Am	Cm	Bk	Cf	Es	Fm	Md	No	Lr	Rf	Db	Sg	Bh	Hs	Mt	Ds	Rg	Cn	Nh	Fl	Mc	Lv	Ts	Og
8	Uue	Ubn	✱
					✱	Ubu	Ubb	Ubt	Ubq	Ubp	Ubh	Ubs	...
Metale alkaliczne Metale ziem alkalicznych Lantanowce Aktynowce Metale przejściowe Metale Półmetale Niemetale Halogeny Gazy szlachetne Właściwości nieznane
↑ Alternatywnie do skandowców zalicza się często nie lutet i lorens, lecz lantan, aktyn oraz hipotetyczny unbiun. ↑ Budowa 8. okresu jest przedmiotem badań teoretycznych i dokładne umiejscowienie pierwiastków tego okresu w ramach układu okresowego jest niepewne.