Bu makalede Kandil Dağları konusunu multidisipliner bir bakış açısıyla inceleyerek tarihsel, sosyal ve kültürel sonuçlarını ele alacağız. _Var1, çeşitli alanlardaki araştırmacıların ve uzmanların ilgisini çeken bir konudur ve güncel bağlamda önemi açıkça görülmektedir. Yazı boyunca Kandil Dağları ile ilgili farklı yaklaşım ve teorilerin yanı sıra günümüz toplumuna olan etkisini de inceleyeceğiz. Ayrıntılı analiz yoluyla, Kandil Dağları'in kapsamlı bir görünümünü sunmayı, daha az bilinen yönlerini açığa çıkarmayı ve mevcut manzaradaki önemini vurgulamayı amaçlıyoruz.
Kandil | |
---|---|
Çiyayên Qendîlê قەندیل جبل قنديل | |
En yüksek noktası | |
Yükseklik | 3587 metre |
Koordinatlar | 36˚31’32” 45˚00’00” |
Coğrafya | |
Konum | Erbil, İran-Irak sınırı |
Kandil Dağları (Kürtçe: قەندیل / Çiyayên Qendîlê), Irak-İran sınırında yer alan ve yaklaşık 1.500 km uzunluğundaki Zagros Dağları'nın bir bölümünü oluşturan sıradağlar. Dağın büyük kısmı Irak tarafındaki Erbil ilindedir. Akarsular tarafından derin olarak yarılan Kandil'i, hem Irak hem de İran bölümünde faylar sınırlamıştır. Dağlık bir yapıya sahip olan arazi çeşitli bitki ve hayvan türlerini de barındırmaktadır. Zirveleri kar ve buzullarla, etekleri meşe ağaçları, alıç, kiraz eriği, kuşburnu, elma, ahlat, üvez vb. yabani ağaçlar ve çayır otlarıyla kaplıdır.
Dağlar en çok Türkiye ve Irak'ta etkinlik gösteren yasa dışı silahlı örgüt PKK tarafından ana merkez olarak kullanıldıkları için dikkat çekmektedir. 1999'da PKK lideri Abdullah Öcalan'ın yargılanması sırasında PKK tek taraflı olarak ateşkes ilan etti ve bunun bir parçası olarak tüm güçlerini Türkiye Cumhuriyeti topraklarından çekip Kandil dağlarında üsleneceklerini açıkladı. 2004'te PKK'nın silahlı faaliyetlerine yeniden başlaması üzerine dağlar Türk Hava Kuvvetleri tarafından sıklıkla bombardımana tutulmaya başladı ve bu 2012'de Çözüm Süreci'nin başlamasına kadar devam etti. 2015'te Türk savaş uçakları Kandil'i üç yıl sonra ilk defa yeniden bombaladı. Bunun yanında, Kürdistan Özgür Yaşam Partisi'nin (PJAK) de merkezi Kandil'de bulunmaktadır. Günümüzde yaklaşık 5.000 kadar PKK ve PJAK militanı dağlar üzerinde 50 km²'lik bir alanı kontrol etmektedir ve bu alan TSK tarafından sıklıkla bombalanıp İran Silahlı Kuvvetleri tarafından ara sıra topa tutulmaktadır.
Sıradağların en yüksek noktası, 3.587 metre yüksekliğe sahip olan Kuhe Hacı İbrahim dağıdır.