W tym artykule Uniwersytet Warszawski zostanie omówiony z multidyscyplinarnej i zaktualizowanej perspektywy, aby wyczerpująco przeanalizować i zrozumieć wszystkie aspekty związane z tym tematem. Odbędzie się podróż przez tło historyczne, różne aktualne teorie i podejścia, a także praktyczne i społeczne implikacje, jakie niesie ze sobą Uniwersytet Warszawski. Będzie starała się przedstawić pełną i wyważoną wizję, która pozwoli czytelnikowi zdobyć wszechstronną wiedzę na temat tak aktualnego dzisiaj problemu.
Brama Główna Uniwersytetu Warszawskiego | |
Data założenia |
19 listopada 1816 |
---|---|
Typ | |
Państwo | |
Województwo | |
Adres |
ul. Krakowskie Przedmieście 26/28 |
Liczba pracowników • naukowych |
7307 |
Liczba studentów | |
Rektor |
prof. dr hab. Alojzy Nowak |
Członkostwo | |
Położenie na mapie Warszawy | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego | |
52°14′25″N 21°01′09″E/52,240278 21,019167 | |
Strona internetowa |
Uniwersytet Warszawski (historyczne nazwy: Królewski Uniwersytet Warszawski, Cesarski Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Józefa Piłsudskiego w Warszawie) – polski publiczny uniwersytet założony 19 listopada 1816 w Warszawie przez Komisję Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego .
Współcześnie UW jest największym i jednym z najstarszych uniwersytetów w Polsce. Od marca 2018 uczelnia należy do Sojuszu 4 EU+, który ma status uniwersytetu europejskiego w konkursie ogłoszonym przez Komisję Europejską. W październiku 2019 roku UW wygrał konkurs w programie „Inicjatywa Doskonałości – Uczelnia Badawcza” organizowanym przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
W 2016 Uniwersytet Warszawski zajął 3. miejsce w Europie Południowej i Wschodniej oraz 96. na świecie w rankingu wschodzących gwiazd nauki Nature Index Rising Stars. W międzynarodowym rankingu ARWU, zwanym rankingiem szanghajskim w 2017 Uniwersytet Warszawski zajął miejsce w przedziale 301-400 (najwyższe ze wszystkich polskich uczelni), a w rankingu QS World University Rankings w roku 2018 miejsce w przedziale 411-420. W szanghajskim rankingu dziedzinowym w 2018 uwzględnionych zostało 10 dyscyplin prowadzonych na UW. Najwyższe miejsca (pozycje między 51. a 75. na świecie) zajęły matematyka i fizyka.
W rankingu Szkół Wyższych „Perspektyw” Uniwersytet Warszawski corocznie zajmuje jedno z dwóch pierwszych miejsc w kraju. W 2018 zajął w tym rankingu 1. miejsce.
Pracownicy uniwersytetu zdobyli 14 z 28 grantów, przyznanych naukowcom pracującym w polskich instytucjach, w najbardziej prestiżowych europejskich konkursach badawczych – Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (European Research Council). W 2016 Komisja Europejska przyznała Uniwersytetowi wyróżnienie „HR Excellence in Research”, które jest potwierdzeniem przestrzegania zasad Europejskiej Karty Naukowca.
Uniwersytet Warszawski dał początek kilku innym współcześnie działającym uczelniom. W 1950 w miejsce zlikwidowanych Wydziału Lekarskiego i Wydziału Farmaceutycznego powstała Akademia Medyczna w Warszawie (dziś Warszawski Uniwersytet Medyczny). W 1952 z uniwersytetu usunięto Wydział Weterynaryjny i włączono go do Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. W 1954 z wydziałów teologicznych UW i UJ powstała Akademia Teologii Katolickiej (dziś Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie). W 1997 filia UW w Białymstoku została przekształcona w Uniwersytet w Białymstoku.
Ranking | |
---|---|
Rankingi krajowe | |
Ranking | 2018 |
Perspektywy | 1 |
QS World | 1 |
Times (Europe) | 1 |
Webometrics | 1 |
SIR | 2 |
Rankingi światowe | |
QS World | 262 |
THE World | 601-800 |
Webometrics | 375 |
SIR | 542 |
W listopadzie 1816 roku Stanisław Kostka Potocki, kierownik Komisji Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego oraz Stanisław Staszic przedstawili projekt utworzenia Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego Imperatorowi Wszechrosyjskiemu Aleksandrowi I, który przychylił się do inicjatywy aprobując ją. Nastąpiło to poprzez połączenie dwóch szkół założonych w czasie Księstwa Warszawskiego przez Izbę Edukacji Publicznej: Szkoły Prawa i Nauk Administracyjnych (zał. 1808), oraz Szkoły Lekarskiej, zwanej też Akademickim Wydziałem Lekarskim (zał. 1809). Po uzupełnieniu uczelnia składała się z 5 wydziałów :
W 1830 roku Imperator Wszechrosyjski Mikołaj I przemianował uczelnię na Uniwersytet Królewsko-Aleksandrowski w celu upamiętnienia swego brata Aleksandra I (zmarł w 1825). Po upadku powstania listopadowego, w którym uczestniczyło wielu studentów, uniwersytet został zlikwidowany.
W ramach represji po klęsce powstania listopadowego nastąpiła likwidacja polskiego szkolnictwa wyższego. Większość zbiorów UW wywieziono do Petersburga. W 1857 roku w Warszawie otwarto Akademię Medyko-Chirurgiczną, która składała się z dwóch wydziałów (lekarskiego i farmaceutycznego). W 1862 akademia stała się częścią Szkoły Głównej Warszawskiej (Варшавская Главная Школа). SGW posiadała cztery wydziały: (1) Prawa i Administracji, (2) Filologiczno-Historyczny, (3) Matematyczno-Fizyczny i (4) Lekarski. Rektorem uczelni został Józef Mianowski. Szkołę zamknięto 5 lat po spacyfikowaniu powstania styczniowego (w 1869 roku).
W 1870 roku w miejsce zlikwidowanej SGW otwarto Cesarski Uniwersytet Warszawski (Императорский Варшавский Университет) z wykładowym językiem rosyjskim. W trakcie I wojny światowej uniwersytet został przeniesiony do Rostowa nad Donem (1915), gdzie do końca lipca 1917 roku działał jako „Cesarski Uniwersytet Warszawski w m. Rostowie nad Donem” (Императорский Варшавский Университет в г. Ростове-на-Дону). Uczelnia została następnie przekształcona postanowieniem Rządu Tymczasowego w Uniwersytet Doński.
Jesienią 1915 gen. Hans von Beseler utworzył polskojęzyczny Uniwersytet Warszawski i nadał mu statut. Wtedy też na uczelnię przyjęto w charakterze studentek pierwsze kobiety. W 1920 utworzono Wydział Teologii Ewangelickiej. Na początku lat trzydziestych XX w. uniwersytet stał się największą polską uczelnią – pracowało tam 250 profesorów i docentów, a naukę pobierało 10 000 studentów.
Po śmierci Józefa Piłsudskiego w 1935 Senat UW zmienił nazwę uczelni na Uniwersytet Józefa Piłsudskiego w Warszawie.
W listopadzie 1936 roku studenci kierowani przez Młodzież Wszechpolską urządzili blokadę gmachów uniwersyteckich domagając się obniżki opłat za naukę i getta ławkowego dla Żydów. W październiku 1937 roku rektor Włodzimierz Antoniewicz wydał zarządzenie porządkowe wprowadzające na uczelni getto ławkowe, tj. obowiązek zajmowania przez studentów pochodzenia żydowskiego wyznaczonych miejsc w salach wykładowych. Było to jedno z pierwszych gett ławkowych w Polsce. W roku akademickim 1938/39 nie przyjmowano Żydów na wydziały farmacji i weterynarii.
W trakcie okupacji polskie uczelnie były zamknięte. Zbiory i wyposażenie wielu pracowni UW zostały wywiezione do Niemiec, a budynki uniwersytetu przekształcono częściowo w koszary żandarmerii. Pomimo zakazów okupanta i groźby kary śmierci wielu wykładowców prowadziło zajęcia ze studentami w mieszkaniach prywatnych. W ten sposób powstała rozbudowana struktura tajnego nauczania, stanowiąca część polskiego ruchu oporu. W 1944 roku w zajęciach uczestniczyło ok. 300 pracowników naukowych i 3500 studentów.
Tajne kształcenie na Wydziale Lekarskim UW realizowano w Prywatnej Szkole Zawodowej dla Pomocniczego Personelu Sanitarnego dr Jana Zaorskiego.
Większość studentów była jednocześnie żołnierzami podziemia. W czasie wojny zginęło 63 profesorów UW. Infrastruktura uczelni uległa zniszczeniu w 60%, a zbiory w 70–80%.
W czasie powstania warszawskiego kompleks gmachów uniwersytetu był ważnym punktem niemieckiego oporu w Śródmieściu. Żołnierze Zgrupowania „Krybar” Armii Krajowej trzykrotnie usiłowali go zdobyć, jednakże wszystkie ataki zakończyły się niepowodzeniem.
Po wojnie powrócono do nazwy Uniwersytet Warszawski. 16 grudnia 1945 roku zajęcia rozpoczęło ponad 4000 studentów. Rozporządzeniem Rady Ministrów z 24 października 1949 zlikwidowano Wydziały: Lekarski i Farmaceutyczny, a w ich miejsce utworzono Akademię Lekarską (później Medyczną). W 1950 Wydział Humanistyczny podzielono na trzy wydziały: Filozoficzno-Społeczny, Historyczny i Filologiczny. W 1952 usunięto z uniwersytetu Wydział Weterynaryjny. W 1954 zlikwidowano Wydział Teologii Ewangelickiej i Wydział Teologii Katolickiej, wyodrębniając je i przekształcając odpowiednio w Chrześcijańską Akademię Teologiczną i Akademię Teologii Katolickiej.
Uniwersytet Warszawski był za czasów PRL ważnym ośrodkiem opozycyjnym. W latach 50. XX wieku z powodów politycznych od zajęć ze studentami odsunięci zostali m.in. Władysław Tatarkiewicz, Stanisław Ossowski oraz Maria Ossowska. W październiku 1966 Leszek Kołakowski wygłosił na UW wykład „Rozwój kultury polskiej w ostatnim 10-leciu”, za który wyrzucono go z PZPR. W marcu 1968 roku na uczelni doszło do masowych demonstracji studenckich. Z Uniwersytetu usunięto wówczas Stefana Żółkiewskiego, Zygmunta Baumana, Leszka Kołakowskiego, Bronisława Baczko i Marię Hirszowicz. W latach 1980–1981 działała komisja Senatu ds. analizy niewłaściwych decyzji personalnych władz UW podjętych w latach 1968–1980, której przewodniczył Klemens Szaniawski.
W 1980 utworzono Muzeum Uniwersytetu Warszawskiego, które początkowo mieściło się w Pałacu Kazimierzowskim. W tym samym roku rektorem został Henryk Samsonowicz, który dwa lata później został usunięty ze stanowiska przez władze komunistyczne w czasie stanu wojennego. W tym okresie internowani byli też m.in. Andrzej Bogusławski, Klemens Szaniawski, doc. dr hab. Joanna Mantel-Niećko, doc. dr hab. Jadwiga Puzynina oraz doc. dr hab. Hanna Świda-Ziemba. W 1984 minister Benon Miśkiewicz zablokował wybór Klemensa Szaniawskiego na rektora.
W latach 1994–1998 na Powiślu budowano nowy gmach Biblioteki Uniwersyteckiej. Uroczyste otwarcie miało miejsce w 1999. Po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej Uniwersytet uzyskał wiele środków na inwestycje z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. Wybudowano m.in. Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych, Centrum Nowych Technologii, pierwszą część gmachu wydziałów lingwistycznych.
W 2015 roku, na mocy porozumienia zawartego pomiędzy Polsko-Amerykańską Fundacją Wolności i Uniwersytetem Warszawskim, powstała Szkoła Edukacji PAFW i UW.
W 2016 roku Uniwersytet Warszawski obchodził 200. urodziny. Hasłem obchodów było „Dwa stulecia. Dobry początek”. Z tej okazji przez cały rok na uczelni odbywały się imprezy jubileuszowe, konferencje, spotkania, wystawy i wydarzenia artystyczne.
W 2016 uczelnia ogłosiła program wieloletni na lata 2016–2025, którego celami były: rozwój przedsięwzięć transdyscyplinarnych, większe umiędzynarodowienie uczelni, rozwój programu kształcenia przez całe życie, rozwój przedsiębiorczości akademickiej, wspieranie innowacyjnych form kształcenia i podnoszenie jakości życia publicznego.
W 2018 rektorzy Uniwersytetu Warszawskiego i Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego podpisali list intencyjny w sprawie utworzenia federacji. Obie uczelnie planowały wspólne prowadzenie wybranych badań, kierunków studiów, zajęć dydaktycznych oraz wspólne kształcenie doktorantów. Federacja UW i WUM rozpoczęłaby działalność w 2020.
W marcu 2020 roku rektor Uniwersytetu Warszawskiego Marcin Pałys zamknął, na okres od 10 marca do 14 kwietnia, uniwersytet dla wszystkich studentów, słuchaczy i pracowników w związku ze światową pandemią COVID-19.
W maju 2023 Uniwersytet został wyróżniony Odznaką Honorową „Zasłużony dla Mazowsza”.
W 2017 roku na uniwersytecie studiowało 45 430 studentów, 3041 doktorantów i 2992 słuchaczy studiów podyplomowych. Uniwersytet oferuje ponad 100 kierunków studiów. Na uczelni pracuje 7307 pracowników, w tym 3802 pracowników naukowych.
W skład Uniwersytetu Warszawskiego wchodzi 25 wydziałów:
Jednostki prowadzące działalność gospodarczą
Inne jednostki
Władze uniwersytetu, znaczna część administracji i niektóre z wydziałów urzędują w zabytkowych gmachach przy Krakowskim Przedmieściu tworzących Kampus Główny (Teren Centralny). Główne wejście na teren kampusu prowadzi przez zabytkową Bramę Główną UW. Do budynków na tym terenie należą:
W okolicach Kampusu Głównego są zlokalizowane również inne budynki uniwersyteckie. Są to m.in.:
U podnóża skarpy warszawskiej, poniżej kampusu głównego UW, nad brzegiem Wisły zlokalizowano pod koniec lat 90. XX wieku nową siedzibę Biblioteki Uniwersyteckiej (Dobra 56/66). W jej budynku znajdują się także pomieszczenia Wydziału Prawa i Administracji (Lipowa 4). Przy ulicy Bednarskiej znajdują się Sekcja Koreanistyki Wydziału Orientalistycznego oraz Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii (i Akademickiego Radia Kampus) z siedzibą w budynku łazienek Teodozji Majewskiej, a przy ulicy Dobrej 55 część Wydziału Neofilologii oraz Wydziału Lingwistyki Stosowanej. W przyszłości planowana jest dalsza rozbudowa instytucji uniwersyteckich w tej części Powiśla.
W dzielnicy Ochota, na tzw. Kampusie Ochota, gdzie mieszczą się także placówki Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego i Polskiej Akademii Nauk, znajdują się:
W rejonie ulic Smyczkowej i Szturmowej na Mokotowie (Służew) zlokalizowano szereg budynków uniwersyteckich. W szczególności swoje siedziby mają tu niektóre jednostki Wydziału Lingwistyki Stosowanej, Wydział Zarządzania, budynki Wydziału Fizyki oraz kilka jednostek niższego szczebla.
W budynku przy alei Niepodległości 22 nazywanym „Ośrodek Ksawerów” znajduje się szereg jednostek niższego szczebla, w tym Centrum Europejskie UW oraz Ośrodek Studiów Amerykańskich.
Większość pozostałych jednostek uczelni znajduje się w różnych częściach Śródmieścia: