Ulica Wschodnia w Łodzi

W tym artykule przyjrzymy się fascynującemu życiu Ulica Wschodnia w Łodzi i jego wpływowi na dzisiejszy świat. Ulica Wschodnia w Łodzi od samego początku był postacią kontrowersyjną, budzącą zarówno wielki podziw, jak i krytykę. Na przestrzeni lat Ulica Wschodnia w Łodzi pozostawił niezatarty ślad w historii, wpływając na różne aspekty społeczeństwa i kultury. Od innowacji w dziedzinie nauki po wpływ na politykę światową, Ulica Wschodnia w Łodzi był czynnikiem zmian, który wciąż zaskakuje i wzbudza zainteresowanie milionów ludzi na całym świecie. W tym artykule przyjrzymy się jego dziedzictwu i zbadamy, czy jego wpływ jest nadal aktualny.

ulica Wschodnia
Centrum
Ilustracja
ul. Wschodnia, okolice ul. Włókienniczej (kwiecień 2024)
Państwo

 Polska

Miejscowość

Łódź

Długość

930 m

Przebieg
światła 0 m ul. Północna
światła 240 m ul. Pomorska
światła 470 m ul. Rewolucji 1905 r.
590 m ul. Włókiennicza
światła 700 m ul. Stefana Jaracza
930 m ul. Gabriela Narutowicza
Położenie na mapie Łodzi
Mapa konturowa Łodzi, w centrum znajduje się punkt z opisem „ulica Wschodnia”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, w centrum znajduje się punkt z opisem „ulica Wschodnia”
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „ulica Wschodnia”
Ziemia51°46′29,0″N 19°27′28,5″E/51,774722 19,457917
Multimedia w Wikimedia Commons
Dom przy ul. Wschodniej 19 w Łodzi, miejsce tajnej drukarni „Robotnika” 1899–1900 prowadzonej przez Józefa Piłsudskiego, stan z 2008
Tablica na domu przy ul. Wschodniej 19 w Łodzi, gdzie w latach 1899–1900 mieściła się tajna drukarnia „Robotnika”, odsłonięta w 1981
Pierwsza (stara) tablica na domu przy ul. Wschodniej 19 w Łodzi, gdzie w latach 1899–1900 mieściła się tajna drukarnia „Robotnika”, wmurowana w 1920, stan sprzed 1945, obecnie nie istnieje

Ulica Wschodnia Łodzi – ulica o długości 930 metrów, biegnąca od ul. Północnej do ul. prezydenta Gabriela Narutowicza.

Historia

Ulica powstała w latach 1821–1823 wraz z regulacją (wyznaczeniem) osady sukienników, którą nazwano Nowe Miasto. Nowa osada została umiejscowiona na przeciwległym brzegu rzeczki Łódka, na południe od Starego Miasta. Osiedle zaprojektowane zostało na bazie kwadratu z oktagonalnym rynkiem (Rynek Nowego Miasta – dzisiejszy plac Wolności), na którym krzyżowały się prostopadłe ulice. Kontur osady ograniczały ulice: Zachodnia, Północna, Wschodnia i Południowa.

Przy ulicy Wschodniej 19 mieszkał w latach 1899–1900 pod przybranym nazwiskiem marszałek Józef Piłsudski, prowadząc tajną drukarnię „Robotnika” organu PPS. Drukarnia istniała do 22 lutego 1900, kiedy to aresztowania i likwidację drukarni przeprowadziła carska Ochrana. Na budynku znajduje się pamiątkowa tablica.

 Osobny artykuł: Tablica pamiątkowa poświęcona Józefowi Piłsudskiemu przy ulicy Wschodniej w Łodzi.

Przy ulicy Wschodniej 50 mieszkał Władysław Reymont, noblista, autor Chłopów. Materiały do tego dzieła zaczął zbierać w 1896 przebywając przez blisko rok w Łodzi.

W czasie wojny przy ulicy Wschodniej – przy placu węglowym niedaleko rogu z ulicą Południową padła jedna z nielicznych, zrzuconych na Śródmieście Łodzi bomb. Nie wywołała znacznych zniszczeń. Jesienią 1939 okupanci niemieccy przejęli znaczny nakład polskich widokówek przedstawiających kamienicę przy ulicy Wschodniej 19. Pocztówki te, z odpowiednią, nadrukowaną adnotacją w języku niemieckim były jednymi z pierwszych kart pocztowych, jakie żołnierze Wehrmachtu wysyłali w rodzinne strony z podbitej Łodzi. Działo się to jeszcze przed zmianą nazwy miasta na Litzmannstadt.

Przy ulicy Wschodniej znajdował się szynk Kokolobolo – ulubiony lokal Ślepego Maksa (Maxa) – legendarnej postaci łódzkiego półświatka.

Ulica zmieniała swoją nazwę dwukrotnie. Pierwszy raz w 1935 po śmierci marszałka Józefa Piłsudskiego, nazwano jego imieniem tę ulicę. Następnie podczas okupacji na Oststrasse. Po wojnie, powrócono do pierwotnej nazwy.

Opis

Numeracja ulicy Wschodniej nie zaczyna się od numeru 1. Jest to wynikiem wyburzeń, jakie miały początek w 1941 po założeniu łódzkiego getta. Dzięki wyburzeniom miano stworzyć tzw. pas sanitarny oddzielający getto od miasta. Ostateczne uporządkowanie terenów powyburzeniowych miało miejsce po wojnie. W latach 50. powstał na tych terenach Park Staromiejski (zwany Parkiem Śledzia). W niektórych miejscach parku do dziś można oglądać ceglane fundamenty starych kamienic. Północna część Wschodniej – wraz z kilkoma początkowymi numerami wchodziła od 1940 w teren Getta Litzmannstadt. Parkan getta przegrodził ulicę i spowodował zmiany widoczne do dziś. W nieistniejących już budynkach o początkowych numerach znajdowały się między innymi jatki żydowskie z mięsem koszernym. Ulica Wschodnia łączyła się w ulicą Wolborską, na której znajdowała się sławna synagoga w stylu neomauretańskim. Ulica Wschodnia stanowiła główny trakt, przy którym nastąpiła akcja przesiedleń Żydów mieszkających na południe od dzisiejszej ulicy Północnej. Na zachowanych zdjęciach z początku 1940 można zauważyć, że północna część ulicy leżała wyżej niż centralna część Wschodniej. Po wojnie zniwelowano teren. Pozostałością dawnego ukształtowania terenu jest wzniesienie w północnej części Parku Staromiejskiego.

Przed wojną ulica Wschodnia była w większości zamieszkana przez ludność żydowską. Ulica ta była centrum rzemieślniczym – mistrzów krawiectwa, kaletnictwa, kuśnierstwa. Północna część ulicy obfitowała w jatki. Południowa i centralna część ulicy została zabudowana kamienicami czynszowymi ze wspaniałymi, zdobnymi w sztukaterie frontonami. Większość żydowskich mieszkańców Wschodniej została przesiedlona do getta, a następnie zgładzona w obozach śmierci.

Przy ulicy Wschodniej działają dwie galerie: „Wschodnia” i „Rynek Sztuki”, redakcja miesięcznika Tygiel Kultury, oddział Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, a także oddział Związku Literatów Polskich.

Numeracja i kody pocztowe

  • Numery parzyste: 10-74
  • Numery nieparzyste: 5a-69
  • Kody pocztowe: 91-417 (2-26, 1-19); 90-272 (21-47); 90-271 (28-52); 90-267 (49-53); 90-263 (54-58); 90-266 (60-d.k., 55-d.k.)

Ważniejsze obiekty

Synagogi

Przypisy

  1. ↑ 5 Tajne Drukarnie. W: Józef Piłsudski: Bibuła – walka rewolucyjna w zaborze rosyjskim. Warszawa: 1937. . (pol.).
  2. ↑ Anna Rynkowska, Ulica Piotrkowska, wyd. I, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1970, s. 6, ISBN 978-83-939822-4-0.
  3. ↑ Dariusz Kędziersk: Wschodnia ulica z charakterem. Urząd Miasta Łodzi. . (pol.).
  4. ↑ Dzień Reymonta zacznie się na Wschodniej 50. lodz.naszemiasto.pl, 2011-06-16. . (pol.).
  5. ↑ Łódzkie ulice (Internet Archive). . (pol.).
  6. ↑ Stowarzyszenie Pisarzy Polskich Oddział w Łodzi. spplodz.nazwa.pl. . (pol.).

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Enciclo
Wikious
Sapientia
Scientia
Boobota
Anandapedia
Sagapedia
Wikithot