Tadeusz Trepkowski

Tadeusz Trepkowski

Data i miejsce urodzenia	5 stycznia 1914 Warszawa
Data i miejsce śmierci	30 grudnia 1954 Warszawa
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	grafika
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Tadeusz Trepkowski (ur. 5 stycznia 1914 w Warszawie, zm. 30 grudnia 1954 tamże) – polski plakacista, Należał do nestorów polskiej szkoły plakatu. Okazjonalnie projektował znaczki pocztowe.

Życiorys

Urodził się w rodzinie Stanisława i Marii z Jarzębskich. Ukończył Gimnazjum im. Stanisława Staszica w Warszawie. W dziedzinie sztuk pięknych był samoukiem. Zaledwie przez kilka miesięcy uczęszczał do Miejskiej Szkoły Sztuk Zdobniczych i Malarstwa.

Pierwszy projekt wykonał w wieku 16 lat. W 1933 wspólnie z Markiem Żuławskim założył pracownię graficzną „Atelier 33”. W tym samym roku otrzymał nagrodę w konkursie na plakat dla Pocztowej Kasy Oszczędności, w 1935 – za plakat dla browaru Tychy, a w 1937 – Grand Prix na Międzynarodowej Wystawie w Paryżu za plakat Ostrożnie. Nie należał do żadnego kręgu artystycznego, ale w wielu pracach wykorzystywał techniki warsztatowe stosowane przez ugrupowania plastyków działające w Warszawie. Od 1936 projektował dla Instytutu Spraw Społecznych. Tworzone wówczas plakaty miały charakter edukacyjny, dotyczący bezpieczeństwa i higieny pracy.

Podczas okupacji niemieckiej zawiesił działalność projektową. Pracował wówczas w składzie węgla. Jednakże już w 1945 wykonał cykl plakatów politycznych dla wydziału propagandy Głównego Zarządu Polityczno-Wychowawczego Wojska Polskiego. Projektował też plakaty dla Ministerstwa Kolei (jego ojciec sprawował tam kierownicze stanowisko) oraz na zlecenia firm farmaceutycznych i chemicznych.

W latach 1946–1947 był korespondentem „Głosu Ludu” na procesie norymberskim. W 1951 przez krótki okres pełnił funkcję kierownika artystycznego w redakcji tygodnika ilustrowanego „Świat”.

Większość jego plakatów powstała w Polsce Ludowej. Choć starał się dochować wierności własnej estetyce, jego twórczość pod względem wyrazu nie kolidowała z robotniczo–chłopskim duchem czasu. Mimo to w ostatnich latach życia był krytykowany za odstępstwa od zasad socrealizmu.

Zmarł nagle na zawał serca w wieku zaledwie 40. lat. Spoczął na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera B2-7-5).

Małżeństwo

30 kwietnia 1934 poślubił Barbarę z Raczyńskich.

Twórczość

Jan Lenica: Odrzuca wszystko, co niepotrzebnie może rozproszyć uwagę widza, skupia się bez reszty na odzieraniu rzeczownika z przymiotników, czasowników, przysłówków i spójników.

Jego dzieła wyróżniały się szczególną zwięzłością. Ograniczały się do wyrazistych symboli i zredukowanego do niezbędnego minimum tekstu. Projektował plakaty polityczne, społeczne (BHP), filmowe (m.in. do obrazu Ostatni etap Wandy Jakubowskiej, sportowe itp. Zajmował się też wystawiennictwem i grafiką prasową.

Najsłynniejszym jego dziełem jest antywojenny plakat Nie!. Praca powstała w 1952 z okazji wiedeńskiego Kongresu Narodów w Obronie Pokoju.

Wybrane prace

Plakaty

• Pocztowa Kasa Oszczędności, 1933
• Zgnieciemy szkodników, 1945
• Poborowi do szeregu, 1945
• Grunwald 1410 – Berlin 1945
• Po walce – praca, 1945
• PPS, 1946 – projekt
• Ostatni etap, 1947
• Congrès mondial des intellectuels pour la paix, 1948
• Moje uniwersytety, 1948
• Chwała wyzwolicielom, 1949
• Festiwal Sztuk Radzieckich, 1949
• Bitwa stalingradzka • Część I, 1951
• Bitwa stalingradzka • Część II
• Ogólnopolska wystawa plastyki, 1951
• Nie!, 1952
• Warszawa, 1952
• 1 Maj
• Międzynarodowe Targi Poznańskie, 1954
• II Festiwal Muzyki Polskiej, 1954
• V Międzynarodowy Konkurs im. Fryderyka Chopina • Polska 22 Luty – 21 marca 1955 Warszawa, 1955 – wyd. pośmiertnie
• II Międzynarodowe Igrzyska Młodzieży 1–14 sierpnia 1955 • Warszawa, 1955 – wyd. pośmiertnie

Znaczki pocztowe

• Wydanie z dopłatą na rzecz walki a gruźlicą (seria, nry kat. 485–486, 488), 1949
• Walka o pokój (seria), 1950
• 10. rocznica wyzwolenia Warszawy (seria, nr kat. 758), 1955 – wyd. pośmiertnie
• Czterdziesta rocznica Rewolucji Październikowej (seria, nr kat. 886), 1957 – wyd. pośmiertnie

Ordery i odznaczenia

• Złoty Krzyż Zasługi, 22 lipca 1953
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, 15 lipca 1954
• Medal 10-lecia Polski Ludowej, 19 stycznia 1955

Upamiętnienie

• W 1955 Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne ustanowiło coroczną Nagrodę im. Tadeusza Trepkowskiego, przeznaczoną dla młodych grafików.
• w 1958 Jan Lenica opublikował monografię pt. Plakat Tadeusza Trepkowskiego, która ukazała się nakładem Wydawnictwa Artystyczno-Graficznego RSW „Prasa”.
• Jego plakat Grunwald 1410 – Berlin 1945 otwierał wystawę stu najlepszych plakatów z lat 1944–1984, zorganizowaną w poznańskim Biurze Wystaw Artystycznych w 1985.
• W 1985 Muzeum Plakatu w Wilanowie zorganizowało ekspozycję jubileuszową pn. „Pamięci Tadeusza Trepkowskiego • W trzydziestą rocznicę śmierci artysty”. Jednocześnie został wydany plakat wystawowy autorstwa Wiktora Sadowskiego.

Zobacz też

• Nagroda im. Tadeusza Trepkowskiego

Przypisy

Bibliografia

• Tadeusz Trepkowski, Twórcy , Culture.pl  .

Linki zewnętrzne

• Plakat „NIE!”
• Plakat na Konkurs Chopinowski 1949
• Tadeusz Trepkowski w galerii plakatu filmowego Filmoteki Narodowej „Gapla”
• Tadeusz Trepkowski – słynny twórca plakatów nie tylko socrealistycznych , Polskie Radio
• kzp – Katalog Znaków Pocztowych