W historii ludzkości SMS Sankt Georg odegrał kluczową rolę w rozwoju społeczeństwa. Od momentu pojawienia się SMS Sankt Georg przyciąga uwagę i zainteresowanie milionów ludzi na całym świecie. Zjawisko to pozostawiło niezatarty ślad w kulturze, polityce, technologii i wszystkich aspektach współczesnego życia. W tym artykule zbadamy wpływ SMS Sankt Georg na przestrzeni czasu i przeanalizujemy jego wpływ na dzisiejszy świat. Od swoich początków do obecnego znaczenia, SMS Sankt Georg nadal jest tematem debaty i fascynacji zarówno naukowców, ekspertów, jak i entuzjastów.
SMS „Sankt Georg” | |
Klasa | |
---|---|
Historia | |
Stocznia |
Arsenał Morski, Pola |
Położenie stępki |
11 marca 1901 |
Wodowanie |
8 grudnia 1903 |
K.u.K. Kriegsmarine | |
Wejście do służby |
31 lipca 1905 |
Wycofanie ze służby |
1918 |
Los okrętu |
złomowany po 1920 |
Dane taktyczno-techniczne | |
Wyporność |
7407 t konstrukcyjna |
Długość |
124,30 m |
Szerokość |
19 m |
Zanurzenie |
6,87–7,41 m |
Napęd | |
2 maszyny parowe potrójnego rozprężania (VTE) o łącznej mocy 14 860 KM, 12 kotłów wodnorurkowych, 2 śruby | |
Prędkość |
22 w. |
Uzbrojenie | |
2 działa 238 mm L/40 (1 x II) 5 dział 190 mm L/42 (5 x I) 4 działa 149 mm L/40 (4 x I) 9 dział 66 mm L/45 (9 x I) 10 dział 47 mm (10 x I) 2 km 8 mm 2 wt 450 mm (2 x I) 2 działa desantowe 70 mm L/18 (na kutrach) | |
Załoga |
621 (32 oficerów) |
SMS Sankt Georg – krążownik pancerny z początku XX wieku w służbie Kaiserliche und Königliche Kriegsmarine, jedyny okręt swojego typu. Służył podczas I wojny światowej, jednak nie był intensywnie wykorzystywany bojowo. Brał udział w ostrzale artyleryjskim celów we Włoszech i uczestniczył w kilku nieskutecznych akcjach bojowych. Po likwidacji marynarki wojennej Austro-Węgier przyznany został Wielkiej Brytanii i złomowany po 1920 roku.
SMS „Sankt Georg” (Święty Jerzy) był ostatnim i najsilniejszym okrętem klasy krążowników pancernych zbudowanym dla marynarki Austro-Węgier. Stanowił dalsze stadium rozwoju austro-węgierskich okrętów tej klasy, będąc bezpośrednim powiększonym rozwinięciem konstrukcji krążownika „Kaiser Karl VI”. Wprowadził artylerię główną dwóch kalibrów, podobnie, jak zbudowane nieco wcześniej krążowniki pancerne typu „Garibaldi” potencjalnego przeciwnika – Włoch. Artyleria taka składała się z nielicznych dział największego kalibru do walki z silnie opancerzonymi okrętami (na krążownikach omawianych typów zgrupowane były na dziobie, dla celów pościgowych) oraz liczniejszych dział drugiego, mniejszego kalibru (190–203 mm), a ponadto z artylerii średniej (kalibru typowo 150 mm) i artylerii pomocniczej. Unikalną cechą „Sankt Georga” było wysoce różnorodne i nietypowo rozmieszczone uzbrojenie, z dwoma działami 238 mm (24 cm) w wieży na dziobie i jednym działem 190 mm w znacznie mniejszej wieży na rufie, dalszymi czterema działami 190 mm w kazamatach, nieliczną artylerią średnią w postaci czterech dział 150 mm w kazamatach oraz artylerią pomocniczą składającą się z nowo wprowadzonych dział 66 mm (7 cm) i dział 47 mm.
Stępkę pod budowę okrętu położono 11 marca 1901 roku w krytym doku Arsenału Morskiego (Stoczni Marynarki Wojennej) w Poli. Na etapie budowy oznaczony był jako „Panzerkreuzer E” (krążownik pancerny E) lub „Ersatz Radetzky” (dla zamiany fregaty SMS „Radetzky”). 8 grudnia 1903 roku wodowano kadłub (według starszych publikacji wodowano go 8 lutego 1903 roku). Niedługo wcześniej nadano mu nazwę „Sankt Georg”, wybraną przez cesarza Franciszka Józefa, pomimo sugestii nazwania okrętu od imienia członka dynastii panującej, tak jak wcześniejszych krążowników pancernych. Dopiero 31 lipca 1905 roku okręt wszedł do służby. Koszt budowy wyniósł 18 077 945 koron.
„Sankt Georg” miał typową architekturę dla krążowników pancernych tego okresu. Kadłub był gładkopokładowy, z taranową dziobnicą. Na samej rufie była tzw. galeryjka admiralska. Na pokładzie dziobowym znajdowała się dwudziałowa wieża dział 238 mm, a na rufowym – pojedyncza wieża działa 190 mm. Za wieżą dziobową była nadbudówka na całą szerokość kadłuba, dalej na śródokręciu trzy proste wysokie kominy i za nimi niższa nadbudówka rufowa. Pośrodku długości kadłuba na burtach były kazamaty dla par dział 190 mm, skierowanych do przodu i do tyłu. Kazamaty 4 dział 150 mm znajdowały się na burtach, na wysokości wież artylerii na dziobie i rufie (mogły strzelać na boki oraz, odpowiednio, na wprost w kierunku dziobu lub rufy, dzięki wcięciu burt). Osiem dział 66 mm z maskami przeciwodłamkowymi znajdowało się na stanowiskach na pokładzie – na śródokręciu, za niską falszburtą, po cztery na burtę (cztery z nich były nad kazamatami dział 190 mm). Dziewiąte działo tego typu, zamienione w 1916 roku na przeciwlotnicze, znajdowało się na nadbudówce rufowej, w osi okrętu. Sylwetkę okrętu uzupełniały dwa maszty, w tym maszt na nadbudówce dziobowej, wyposażony w platformy. Po bokach drugiego i trzeciego komina były składowane łodzie i znajdowały się tam dwa duże dźwigi, o wygiętym ramieniu (odróżniające okręt od „Kaisera Karla VI”, nie posiadającego dźwigów).
W początkowym okresie służby okręt kilkakrotnie pływał na wschodnie Morze Śródziemne, odwiedzając okoliczne porty. Już wkrótce po wejściu do służby, wszedł w Pireusie w skład międzynarodowej eskadry, która w dniach od 26 listopada do 17 grudnia 1905 roku dokonała demonstracji siły wobec Turcji, wysadzając oddziały na wyspach Mytilene i Lemnos. Między kwietniem a lipcem 1907 roku „Sankt Georg” z krążownikiem SMS „Aspern” odbył rejs do USA, odwiedzając Nowy Jork i biorąc udział w paradzie na Hampton Roads w czerwcu z okazji 300-lecia założenia Jamestown. Między 18 grudnia 1908 a 31 maja 1911 roku był odstawiony do Eskadry Rezerwowej (w miejsce krążownika „Kaiser Karl VI”). W kolejnych latach uczestniczył w licznych manewrach, ćwiczeniach i przeglądach floty austro-węgierskiej. W 1913 roku brał udział w międzynarodowej demonstracji siły przeciw Czarnogórze, usiłującej zająć albański port Skutari – między 18 sierpnia a 7 listopada, w składzie międzynarodowej eskadry, blokował ujście rzeki Bojany (zmieniony później przez SMS „Aspern”).
W chwili wybuchu I wojny światowej „Sankt Georg” był okrętem flagowym Flotylli Krążowników. 7 sierpnia 1914 roku w składzie sił głównych floty wyszedł na Adriatyk naprzeciw ściganym przez flotę brytyjską niemieckim okrętom SMS „Goeben” i SMS „Breslau”, lecz akcja została odwołana z powodu zmiany planów Niemców. Z powodu warunków działania na Adriatyku, ciężkie okręty austro-węgierskie, w tym „Sankt Georg”, nie były intensywnie wykorzystywane bojowo. 24 maja 1915 roku „Sankt Georg” ostrzeliwał mosty kolejowe w Rimini we Włoszech (8 pocisków 238 mm, 10 – 190 mm, 2 – 150 mm), ponownie 18 czerwca ostrzelał Rimini i Pesaro (z krążownikiem SMS „Szigetvár”). W dniach 2–4 lutego 1916 roku z krążownikiem SMS „Helgoland” ostrzeliwał San Vito i Ortonę we Włoszech (10 pocisków 238 mm, 31 – 190 mm, 50 – 150 mm, 98 – 66 mm). 29 sierpnia 1916 roku wziął udział w bezskutecznym rajdzie pod Brindisi, mającym na celu wywabienie floty włoskiej przed oczekujące okręty podwodne. 15 maja 1917 roku wyszedł z 4 torpedowcami i 2 niszczycielami w celu wsparcia grupy krążownika SMS „Novara” po bitwie w Cieśninie Otranto, z którą połączył się o godz. 12.25.
W dniach 1–3 lutego 1918 roku załoga „Sankt Georga” stojącego w Boce Kotorskiej wzięła udział w rewolucyjnym wystąpieniu marynarzy, wywieszając czerwoną flagę, zabijając I oficera (którym był kmdr por. Egon Ritter Zipperer von Arbach), więżąc innych oficerów i przedkładając petycję „Czego chcemy”. Bunt opanowano, a wśród jego czterech prowodyrów rozstrzelanych 11 lutego, znalazło się dwóch marynarzy z krążownika (Anton Grabar i Jerko Sisgorič). 14 marca krążownik na krótko przekształcono w hulk sztabowy dla nowo utworzonego stanowiska admirała w dyspozycji Głównodowodzącego. 6 kwietnia 1918 roku okręt jednak wycofano ze służby bojowej, a od 9 kwietnia stał się okrętem-bazą okrętów podwodnych w Teodo (po pancerniku obrony wybrzeża „Monarch”). Po zakończeniu wojny i likwidacji marynarki Austro-Węgier, został w styczniu 1920 roku przez Komisję Morską w Paryżu przyznany Wielkiej Brytanii, po czym sprzedany przez nią na złom włoskiej firmie w Tarencie.
W 2005 roku Austria wypuściła srebrną monetę pamiątkową 20 euro z serii „Austria na morzach”, upamiętniającą wizytę „Sankt Georga” w Stanach Zjednoczonych, a na rewersie – budowę okrętu.
Napęd:
Uzbrojenie:
Wyposażenie: