Operetka wiedeńska

W dzisiejszym świecie Operetka wiedeńska odgrywa fundamentalną rolę w naszym społeczeństwie. Z czasem Operetka wiedeńska stał się istotnym elementem naszego życia, wywierając ogromny wpływ na nasze codzienne życie. Niezależnie od tego, czy na poziomie osobistym, zawodowym czy społecznym, Operetka wiedeńska zdołał wpłynąć na sposób, w jaki myślimy, działamy i odnosimy się do otaczającego nas świata. W tym artykule zbadamy znaczenie Operetka wiedeńska i jego znaczenie w różnych aspektach naszego codziennego życia. Od wpływu Operetka wiedeńska na zdrowie po wpływ na gospodarkę światową, Operetka wiedeńska to temat, którego nie możemy zignorować.

Operetka wiedeńska – typ operetki rozwijający się od II połowy XIX wieku do lat 30. XX wieku w Wiedniu.

Charakterystyka

Operetka wiedeńska rozwinęła się pod wpływem operetki paryskiej. Jej inicjatorem był Franz von Suppé. W 1860 roku wystawił on w Wiedniu swoją operetkę Pensjonat. Datę tę uznaje się za początek operetki wiedeńskiej. Cechą charakterystyczną operetki wiedeńskiej jest zastąpienie, królującego w operetce paryskiej, kankana, walcem, który, dzięki Johannowi Straussowi, stał się głównym tańcem europejskim przełomu wieków.

I operetka wiedeńska

I okres operetki wiedeńskiej, zwany również klasycznym lub złotym obejmuje okres od 1860 roku do końca stulecia. Pierwszym twórcą operetki wiedeńskiej był Franz von Suppé (1819-1895). W 1860 roku wystawił on operetkę Pensjonat, pierwszą operetkę wiedeńską. Do najpopularniejszych jego utworów należą: Piękna Galatea (1865) i Boccaccio (1879). Najwybitniejszym przedstawicielem złotego okresu operetki wiedeńskiej był Johann Strauss syn (1825-1899). Debiutował w 1871 roku operetką Indygo, po niej wystawił z sukcesem: Zemstę nietoperza (1874), Noc w Wenecji (1883), Barona cygańskiego (1885), Wiedeńską krew (1899). Oprócz Straussa do wybitnych przedstawicieli tego okresu należeli: Karl Millöcker (1842-1899), autor między innymi Studenta-żebraka (1882) i Gasparonne’a (1884), Karl Zeller (1842-1892) autor Ptasznika z Tyrolu i Richard Genée (1823-1895).

II operetka wiedeńska

Po śmierci pierwszej generacji twórców, nastąpił na przełomie XIX i XX wieku kilkuletni kryzys operetki wiedeńskiej. W 1902 roku debiutował z powodzeniem Franz Lehár (1870-1948) najwybitniejszy przedstawiciel srebrnej operetki wiedeńskiej. Jego kolejna operetka Druciarz osiągnęła 225 przedstawień i stała się pierwszym sukcesem pary wykonawców: Mizzi Günther i Louisa Treumanna. W 1903 roku swój najlepszy utwór Brat Straubinger wystawił debiutujący Edmund Eysler (1874-1949). W 1904 roku debiutował Oscar Straus (1870-1954), a w 1905 Leo Fall (1873-1925). Przełom stanowiła wystawiona w 1905 roku lehàrowska Wesoła wdówka, która po 385 przedstawieniach w Wiedniu, w ciągu najbliższych kilku lat podbiła całą ówczesną Europę. W 1907 roku swój wielki sukces odniósł Leo Fall Księżniczką dolara, a rok później powtórzył go Rozwódką. W 1907 roku swoją najlepszą operetkę Czar walca wystawił Oscar Straus. Utwór będący apoteozą wiedeńskości, nie zdobył może tej sławy, co Wesoła wdówka, wiedeńczycy obejrzeli go jednak ponad 1000 razy. W tym samym, 1907 roku sukces Krysią leśniczanką odniósł również, piszący od lat na sceny operowe, Georg Jarno (1868-1920). Jego operetki wprowadzające na scenę postaci historyczne i dramatyczne zakończenie miały w dalszym rozwoju operetki wiedeńskiej znaleźć wybitnych naśladowców. Lehàr powrócił w wielkim stylu wystawiając w 1909 roku Hrabiego Luksemburga, kolejną operetką która podbiła sceny europejskie, a w 1910 Cygańską miłością po raz pierwszy sięgnął po melodie węgierskie w swej twórczości.

Wraz z rozkwitem operetki pojawiła się plejada znakomitych wykonawców: Hubert Marischka, Betty Fischer, grający postaci buffo Ernst Tautenhayn i Fritz Werner wcielający się w rolę czarujących bonvivantów. Rozkwit operetki wiedeńskiej przyciągnął do stolicy Austro-Węgier również twórców z Węgier i Czech. W 1909 roku wielki sukces Manewrami jesiennymi odniósł debiutujący rok wcześniej tym utworem w Budapeszcie Imre Kálmán (1882-1953). W 1911 roku debiutował na scenach Wiednia Czech Oskar Nedbal (1874-1930). Trzy lata później znakomicie została przyjęta jego operetka Polska krew. W 1912 roku wielkim powodzeniem cieszyła się Jej wysokość tańczy walca Leo Aschera, nastrojowa baśń miłosna dziejąca się na początku XIX wieku. Lata wojny osłabiły nieco rozmach produkcji muzycznej. W 1915 żywiołową muzyką operetki Na rozkaz cesarzowej podbił wiedeńską publiczność Bruno Granichstaedten. Jednak największe osiągnięcia tego okresu przypadły na rok następny. Były to: osnuty wokół postaci Roberta Schumanna Domek trzech dziewcząt Heinricha Berthégo i ewokująca węgierskie rytmy, rozgrywająca się w środowisku lekkoduchów początku wieku Księżniczka czardasza Kálmána. W tym samym 1916 roku znakomitą Różę Stambułu napisał też Leo Fall. Oscar Straus i Edmund Eysler zadowalali się produkcją obliczoną na zysk, a Lehár, który przez lata wojenne pisał niewiele powrócił w 1918 roku utrzymanym w węgierskich rytmach Skowronkiem, odnosząc duży sukces u publiczności.

W 1920 roku Oscar Straus odzyskał swą pozycję kompozytora dużego formatu pisząc Ostatniego walca. Napisał potem jeszcze kilka bardzo udanych komedii muzycznych, wśród nich Perły Kleopatry (1923) i Teresinę (1925). Kálmán po sukcesie Księżniczki czardasza kopiował samego siebie, jednak w 1921 roku sięgnął szczęśliwie po temat orientalny w Bajaderze, a w 1924 roku z jeszcze większym sukcesem powrócił do tematyki węgierskiej w Hrabiny Maricy. Leo Fall na dwa lata przed śmiercią (1923) odniósł wielki sukces mającą premierę w Berlinie Madame Pompadour, historią dworu francuskiego w przededniu rewolucji. W Berlinie odnosił też sukcesy swymi późnymi biograficznymi operetkami Lehár: Paganinim (1925) i Carewiczem (1927), a także sięgającą po motywy chińskie Krainą uśmiechu. W 1925 roku operetką Orłow, dziejącą się w środowisku rosyjskich emigrantów wielki sukces (428 przedstawień) odniósł Granichstaedten. A w 1927 roku swą ostatnią wartościową operę Złota majstrowa napisał Eysler. Z interesujących premier lat 30. warto wspomnieć Clivię Nico Dostala (1895-1981). Nie okazała się nią Giuditta ostatni utwór Lehára (1934). Kryzys polityczny następnych lat położył kres istnieniu operetki wiedeńskiej

Przypisy

  1. a b Mała Encyklopedia Muzyki. s. 737.
  2. Lucjan Kydryński: Usta milczą dusza śpiewa. s. 80–87.
  3. Bernard Grun: Dzieje operetki. s. 318–338.
  4. Bernard Grun: Dzieje operetki. s. 330 i 346.
  5. Bernard Grun: Dzieje operetki. s. 333-334 i 345.
  6. Bernard Grun: Dzieje operetki. s. 344.
  7. Bernard Grun: Dzieje operetki. s. 3340–3343.
  8. Bernard Grun: Dzieje operetki. s. 3347–3348.
  9. Bernard Grun: Dzieje operetki. s. 360.
  10. Bernard Grun: Dzieje operetki. s. 357–359.

Bibliografia

  • Mała Encyklopedia Muzyki. Warszawa: PWN, 1968.
  • Bernard Grun: Dzieje operetki. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1974.
  • Lucjan Kydryński: Usta milczą dusza śpiewa. Opowieść o życiu i twórczości Franciszka Lehára. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji, 1992. ISBN 83-212-0621-2.