Lasostep
W dzisiejszym świecie Lasostep przykuł uwagę milionów ludzi na całym świecie. Od momentu pojawienia się Lasostep wywarł ogromny wpływ w różnych obszarach, budząc zainteresowanie i ciekawość zarówno ekspertów, jak i fanów. W tym artykule dokładnie zbadamy wszystkie aspekty Lasostep, od jego historii i ewolucji po wpływ na współczesne społeczeństwo. Poprzez wszechstronną analizę będziemy starali się zrozumieć rolę, jaką odgrywa Lasostep w naszym życiu i jak ukształtował nasze postrzeganie rzeczywistości. Od swoich początków do obecnego stanu Lasostep nadal jest tematem o dużym znaczeniu i zainteresowaniu, dlatego zasługuje na szczegółowe zbadanie.
Lasostep – formacja roślinna stanowiąca w Eurazji strefę przejściową między stepami na południu a lasami liściastymi na północy. Ma charakter makromozaiki tworzonej przez przemieszane wzajemnie płaty zbiorowisk stepowych i leśnych. W części północnej lasostepu przeważają powierzchniowo lasy, a w południowej – stepy. Ze względu na oddziaływanie człowieka obszary roślinności stepowej w ogromnej części zamienione zostały na pola uprawne.
Obszar formowania się formacji w Europie Środkowej i Wschodniej wyróżniany jest jako ekoregion PA0419 („lasostepy wschodnioeuropejskie”). Obejmuje on tereny w północno-wschodniej Bułgarii, wschodniej Rumunii oraz na rozległych obszarach Mołdawii, Ukrainy i Rosji. W sumie obszar występowania lasostepu to 72,7 tys. km².
Odpowiedniki tej formacji, czasem także określane mianem lasostepów, występują w Azji i Ameryce Północnej. Na wschód od Uralu podobny charakter mają tzw. kołki (lasy drobnolistne) występujące między tajgą i stepami. W Azji południowo-zachodniej i środkowej (Iran i Turkmenistan) wyróżniane są lasostepy na terenach górskich (pasma Zagros, Elburs, Kopet-dag i Kuh-e Rud), występują one także we wschodniej Anatolii. W Ameryce Północnej odpowiednikiem jest ekoregion prerie północne z laskami osikowymi oraz centralna strefa przejściowa między lasami a prerią z różnymi gatunkami dębów.
Warunki geograficzno-klimatyczne i edaficzne
Warunki klimatyczne mają charakter pośredni między właściwą strefą stepową i strefą lasów. Opady roczne wynoszą 400–450 mm (w strefie stepowej poniżej 300 mm). Mimo że brak w strefie lasostepu okresu corocznej suszy, typowej dla stepów, występuje tu okres suchy. Średnia temperatura lipca jest nieco niższa w lasostepie (ok. 20 °C) niż we właściwej strefie stepowej (ok. 23 °C). Wśród gleb dominują gleby bielicowe na lessie, poza tym czarnoziemy, gleby torfowe i słone. Warunki glebowe i rzeźba terenu decydują o występowaniu zbiorowisk leśnych i stepowych w obrębie lasostepu. Lasy kształtują się na wzniesieniach, stokach dolin, na glebach przepuszczalnych. Roślinność stepowa wykształca się zaś na glebach ciężkich, trudno przepuszczalnych, na terenach równinnych. Rozwojowi roślinności stepowej sprzyjają też pożary (powstające naturalnie od piorunów) oraz wypas zwierząt.
W zależności od kształtowania się warunków klimatycznych w przeszłości zasięg strefy lasostepu oraz kompozycja w jego obrębie płatów leśnych i stepowych ulegała zmianie. W Ameryce Północnej na Środkowym Zachodzie w czasach, gdy pożary prerii nie były gaszone, obszar bezleśny tworzył w głębi strefy leśnej „półwysep preriowy”.
Szata roślinna
Z powodu suboptymalnej dla lasów ilości opadów drzewostan zużywa w ciągu lata zapas dostępnej w glebie wody, co sprawia, że w zbiorowiskach leśnych lasostepu praktycznie brak gatunków krzewiastych w podszycie. Zbiorowiska zaroślowe w obrębie formacji tworzą zwykle tylko niskie krzewy z rodzajów tawuła Spiraea, karagana Caragana i migdałowiec Amygdalus, rozwijające się w miejscach skalistych. Zaroślowy pokrój mają najbardziej na południe wysunięte płaty gajów dębowych, ze względu na skrajnie trudne warunki do rozwoju drzew. Płaty lasów są zwykle wyraźnie wyodrębnione od zbiorowisk stepowych – niemal brak w lasostepie drzew pojedynczo rosnących, ponieważ drzewa liściaste nie są w stanie konkurować z trawami rosnąc w dużym rozproszeniu. Ograniczają występowanie drzew również niedobory wilgoci i pożary. W efekcie granica między zwartymi lasami a zbiorowiskami trawiastymi w naturalnych warunkach jest zwykle ostra.
Ze względu na zróżnicowanie roślinności w obrębie lasostepów wschodnioeuropejskich wyróżnia się:
- bałkańsko-mezjacką prowincję lasostepową,
- wschodnioeuropejską prowincję lasostepową.
W bałkańsko-mezjackiej prowincji lasostepowej na obszarze Rumunii, Bułgarii i Mołdawii występują tzw. „lasy stepowe” zaliczane w syntaksonomii do związku Aceri tatarici-Quercion (rząd Quercetalia pubescentis, klasa Querco-Fagetea). Zasięg występowania tych lasów jest szerszy niż samej formacji lasostepów, ponieważ występują dalej na zachód po obszar Węgier i krajów byłej Jugosławii. W ich drzewostanach rosną takie gatunki jak: dąb omszony Quercus pubescens, dąb szypułkowy Q. robur, dąb bezszypułkowy Q. petraea, klon tatarski Acer tataricum i klon polny A. campestre, grusza polna Pyrus pyraster. Z gatunków krzewiastych w lasach tych spotykane są: śliwa tarnina Prunus spinosa, migdałowiec karłowy Prunus tenella, wiśnia karłowata Prunus fruticosa, róża gęstokolczasta Rosa pimpinellifolia. W runie liczne są gatunki stepowe, takie jak: kostrzewa walezyjska Festuca valesiaca, barwinek zielny Vinca herbacea, rutewka mniejsza Thalictrum minus, wiązówka bulwkowa Filipendula vulgaris, czyściec prosty Stachys recta, przetacznik kłosowy Veronica spicata, perłówka orzęsiona Melica ciliata i in.
W lasostepach prowincji wschodnioeuropejskiej lasy zmieniają się wraz z zanikiem cech oceanicznych klimatu i z nasilaniem się cech kontynentalnych. W drzewostanach lasów w zachodniej części prowincji (w obrębie Ukrainy) rosną takie gatunki zachodnie jak grab pospolity Carpinus betulus i jesion wyniosły Fraxinus excelsior. W części środkoworosyjskiej utrzymuje się jeszcze jesion, ale graba brak, pojawiają się tu też gatunki typowe dla klimatu kontynentalnego i stepów południowosyberyjskich. W części wschodniej prowincji (dorzecze Wołgi) brak graba i jesiona, duży udział ma natomiast lipa drobnolistna Tilia cordata. W runie zanikają też zachodnie gatunki ciepłolubne takie jak szałwia łąkowa Salvia pratensis i ożota zwyczajna Galatella linosyris.
W obrębie lasostepu zbiorowiska trawiaste praktycznie przestały istnieć z powodu zajęcia ich siedlisk pod pola uprawne. Niewielkie ich pozostałości spotyka się w obszarach chronionych, na przydrożach i obrzeżach lasów. W odróżnieniu od zbiorowisk położonych dalej na południu stepów właściwych, zbiorowiska trawiaste lasostepu określane są mianem „stepu łąkowego”. Cechuje się on wielkim bogactwem florystycznym (do 80 gatunków roślin na 1 m²) oraz stosunkowo znacznym udziałem roślin dwuliściennych.
Przypisy
- ↑ a b c d e f Heinrich Walter: Strefy roślinności a klimat. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1976, s. 168-170.
- ↑ Eastern Europe: Bulgaria, Moldova, Romania, Russia, and Ukraine. World Wildlife Fund. .
- ↑ East European forest steppe. World Wide Fund For Nature (WWF). . .
- ↑ a b Zbigniew Podbielkowski: Szata roślinna Ziemi. Tom VII. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz SC, 1997, s. 282, seria: Wielka encyklopedia geografii świata. ISBN 83-86600-87-X.
- ↑ Asian Palearctic: Russia, Kazakhstan. World Wildlife Fund. .
- ↑ Asia: Iran, Turkey, and Armenia. World Wildlife Fund. .
- ↑ Canadian Aspen forests and parklands. World Wildlife Fund. .
- ↑ Central forest-grasslands transition. World Wildlife Fund. . (ang.).
- ↑ a b c d e Zbigniew Podbielkowski: Fitogeografia części świata. Europa, Azja, Afryka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995, s. 88–93. ISBN 83-01-07584-8.
- ↑ a b Charles Krebs: Ekologia. Eksperymentalna analiza rozmieszczenia i liczebności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997, s. 125-128. ISBN 83-01-12041-X. (pol.).
