Dziś wkroczymy w fascynujący świat Kataster nieruchomości. Temat ten jest dziś bardzo aktualny, ponieważ wpływa na różne aspekty codziennego życia. Kataster nieruchomości to temat, który wzbudził duże zainteresowanie społeczeństwa ze względu na jego wpływ na gospodarkę, politykę, technologię i kulturę. W tym artykule zbadamy różne aspekty związane z Kataster nieruchomości, analizując jego ewolucję w czasie i jego wpływ w różnych obszarach. Dodatkowo przyjrzymy się obecnym trendom związanym z Kataster nieruchomości i jego prognozą na przyszłość. Dołącz do nas w tej ekscytującej podróży przez Kataster nieruchomości, podczas której odkryjemy jego znaczenie i wpływ na współczesny świat.
Ten artykuł od 2014-02 wymaga zweryfikowania podanych informacji: opisać kataster wielozadaniowy (fiskalny, prawny i przedmiotowy), historia katastru w Polsce, różnice pomiędzy katastrem a EGiB, dlaczego EGiB nie jest nazywana wprost katastrem!, Kataster Napoleona, parcela (gruntowa i budowlana). |
Kataster (w Polsce powszechnie jako kataster nieruchomości lub hist. kataster gruntowy i budynkowy) – rejestr publiczny o gruntach i budynkach (przedmioty katastru) oraz o ich właścicielach i władających (podmioty katastru).
Najstarszy dokument katastralny w Europie został założony w Anglii w 1086 r. pod nazwą Domesday Book.
Pierwszym aktem prawnym regulującym funkcjonowanie katastru w porozbiorowej Polsce był dekret z 1947 r. o katastrze gruntowym i budynkowym, który wprowadzono w miejsce dotychczasowych katastrów: austriackiego (galicyjskiego), pruskiego, zamojskiego i rosyjskiego.
Zgodnie z zapisami dekretu z 1947 r. „kataster to oparty na mapie spis i opis gruntów i budynków, stanowiących odrębny przedmiot własności”. W przytoczonym dekrecie zdefiniowano również celowość funkcjonowania ówczesnego katastru, jako podstawę:
Na podstawie dekretu z 1955 r. o ewidencji gruntów i budynków, kataster gruntowy i budynkowy w Polsce przemianowano na ewidencję gruntów i budynków.
Do czasu ponownego przekształcenia ewidencji gruntów i budynków w kataster nieruchomości, pod pojęciem „katastru nieruchomości” rozumie się tę ewidencję, co odzwierciedla również definicja ewidencji gruntów i budynków zawarta w Prawie geodezyjnym i kartograficznym.
Kataster austriacki powstał 23 grudnia 1817, stanowiąc patent cesarza Franciszka I o podatku gruntowym. Oparty jest na odwzorowaniu Cassiniego-Soldnera (wiernopolowe). Pomiary katastralne zostały oparte na podstawach matematycznych (sieć triangulacyjna, jednolita skala map) i kartograficznych oraz na ogólnej w geodezji zasadzie „od ogółu do szczegółu”. Operat pomiarowy służył celom fiskalnym i innym celom gospodarki. Po realizowanych pod Wiedniem doświadczeniach pomiarowych opracowano metody mierzenia. Do 1897 roku obowiązywał system miar austriackich, potem system miar metrycznych. Dokumentacja tego katastru obejmuje w Polsce następujące ziemie (nazwy współczesne): województwo podkarpackie, małopolskie (bez powiatu olkuskiego i miechowskiego) oraz część śląskiego (powiat cieszyński i bielski).
W jego skład wchodziły mapy katastralne w skali 1:2880 stworzone metodą pomiaru stolikowego. Częścią zawierającą dane opisowe były arkusze posiadłości gruntowych. Dla umożliwienia poruszania się w zbiorach danych istniał skorowidz parcel oraz protokół właścicieli. Na terenie Polski w zasadzie mapy sporządzone były w układzie współrzędnych o punkcie zerowym w miejscu kopca Unii Lubelskiej we Lwowie. Jedynie na nieznacznych południowych obrzeżach istniały mapy w układzie tzw. węgierskim. Do dnia dzisiejszego mapy pochodne mapom katastru austriackiego stanowią podstawę dla mapy ewidencji gruntów i budynków, szczególnie na terenie powiatów gorlickiego, żywieckiego, nowotarskiego, zakopiańskiego. W katastrze austriackim mamy trzy układy: układ lwowski z punktem przyłożenia na Wysokim Zamku (Lwów) (obejmował woj. rzeszowskie, krakowskie, bez powiatów miechowskiego i olkuskiego oraz Spisza i Orawy), układ wiedeński – punkt przyłożenia to kościół Św. Szczepana (błędnie określany w literaturze jako św. Stefana ze względu na historyczne problemy z tłumaczeniem w języku polskim) (powiat cieszyński, bielski) oraz układ węgierski – punkt przyłożenia obserwatorium astronomiczne Gallerthy’ego – Budapeszt (Spisz i Orawa). Układ lwowski jest układem prostokątnych płaskich, arkusz triangulacyjny podzielono na 20 części, co daje 20 sekcji szczegółowych map katastralnych o wymiarach 20x25 cali. Ma długość jedna kratka × jedna kratka.
j.m. | Miar | Sążni wiedeńskich² | Łokci wiedeńskich² | metrów² |
---|---|---|---|---|
1 morga (niem.1 Joch) | 3 | 1600 | 6439,02 | 5755 |
1 miara | 533 1/3 | 2146,34 | 1918,3 | |
1 sążeń² wiedeński | 4,02439 | 3,5969 | ||
1 łokieć² wiedeński | 0,89377 |
Kataster austriacki prowadzony był w systemie parcelowym. Parcela oznaczała tutaj ciągłą część uprawy (użytku gruntowego), paryfikatu lub gruntu wolnego od podatku znajdującego się w tym samym posiadaniu.
Za odrębną parcelę uważano taką, w której:
Podlegały mu wszystkie użytki przydatne do uprawy razem z budynkami.
Zwolnione z podatku były:
Od słowa odłączenia gruntów chłopskich od gruntów dworskich, podziałów wspólnot gruntowych
Geodeta zamierzał to co chłop użytkował w tym czasie, zamierzał, zapisywał, a potem nadawano na to prawo własności. Mapy te powstały przy okazji powstawania katastru pruskiego, na przełomie lat 1861–1864
Numeracja tak samo jak w katastrze austriackim, tylko tutaj o podziale działki świadczył licznik arkusza. Parcele numerowane były dla każdego arkusza mapy osobno (potem w ramach obrębu też osobno). Numeracji podlegały grunty, drogi i rowy. Ostatni nr parceli gruntowej podkreślano jednokrotnie, a ostatni na arkuszu mapy (rów, potok) dwukrotnie.
Oznaczona kolorem zielonym: jest to opis i spis gruntów należących do jednego właściciela, prowadzony według numerów kolejnych nieruchomości rolnych, tzw. artykułów matrykuły (spis i opis wszystkich parcel wchodzących w skład jednej nieruchomości). Czyli artykuł matrykuły zawierał: imię i nazwisko, numery parcel, rodzaj użytku i klasę, powierzchnię parceli, czysty dochód z parceli, ogólną powierzchnię z nieruchomości oraz roczny wymiar podatku.
Jest odpowiednikiem protokołu parcelowego w katastrze austriackim i jest to wykaz numerów wszystkich parcel danej jednostki katastralnej w kolejności arytmetycznej. Zawiera: nr parceli, nr artykułu matrykuły, imię i nazwisko, oznaczenie użytku gruntowego oraz klasę gruntu, pow. parceli, kategorię terenu, nr arkusza mapy, rok wpisu, adnotacje o zmianach. Posiada działy: A – grunty podlegające opodatkowaniu, B – grunty nie podlegające opodatkowaniu, C – grunty publiczne, D – tereny zabudowane (tutaj nie ma opodatkowania).
Jest to arytmetyczne zestawienie budynków, według nr administracyjnych we wsi. Zawiera: imię i nazwisko, nr artykułu matrykuły, opis tech. budynku, nr i pow. parcel zabudowanych stanowiących podwórza, ogrody, adnotacje o rocznym wymiarze podatku budynkowego.