W dzisiejszym świecie Kędzierzyn (Kędzierzyn-Koźle) przykuł uwagę milionów ludzi na całym świecie. Od momentu pojawienia się Kędzierzyn (Kędzierzyn-Koźle) wywarł ogromny wpływ w różnych obszarach, budząc zainteresowanie i ciekawość zarówno ekspertów, jak i fanów. W tym artykule dokładnie zbadamy wszystkie aspekty Kędzierzyn (Kędzierzyn-Koźle), od jego historii i ewolucji po wpływ na współczesne społeczeństwo. Poprzez wszechstronną analizę będziemy starali się zrozumieć rolę, jaką odgrywa Kędzierzyn (Kędzierzyn-Koźle) w naszym życiu i jak ukształtował nasze postrzeganie rzeczywistości. Od swoich początków do obecnego stanu Kędzierzyn (Kędzierzyn-Koźle) nadal jest tematem o dużym znaczeniu i zainteresowaniu, dlatego zasługuje na szczegółowe zbadanie.
Dzielnica Kędzierzyna-Koźla | |||
Aleja Jana Pawła II | |||
| |||
Państwo | |||
---|---|---|---|
Województwo | |||
Powiat | |||
Miasto | |||
Data założenia |
1283 | ||
Prawa miejskie | |||
W granicach Kędzierzyna-Koźla | |||
SIMC | |||
Populacja (2005) • liczba ludności |
| ||
Strefa numeracyjna |
77 | ||
Kod pocztowy |
47-220 | ||
Tablice rejestracyjne |
OK | ||
Położenie na mapie Kędzierzyna-Koźla | |||
Położenie na mapie Polski | |||
Położenie na mapie województwa opolskiego | |||
Położenie na mapie powiatu kędzierzyńsko-kozielskiego | |||
50°20′45″N 18°12′49″E/50,345833 18,213611 |
Kędzierzyn (niem. Kandrzin) – centralna część miasta Kędzierzyn-Koźle (województwo opolskie).
W latach 1945–51 siedziba wiejskiej gminy Kędzierzyn. W latach 1951–1975 samodzielne miasto, które po jego zwiększeniu 30 października 1975 przemianowano 3 listopada 1975 na Kędzierzyn-Koźle.
W 1283 wydano zezwolenie na lokowanie wsi Kędzierzyn na prawie niemieckim. W latach 1283–1355 znajdowała się w granicach księstwa kozielsko-bytomskiego (Piastowie śląscy).
10 stycznia 1289 książę Kazimierz bytomski jako pierwszy z książąt śląskich złożył w Pradze hołd lenny królowi czeskiemu Wacławowi II.
W 1526 powiat kozielski przeszedł pod zwierzchnictwem Habsburgów.
W 1741 podczas wojny o sukcesję austriacką powiat kozielski został zdobyty przez wojsko Królestwa Prus.
W 1783 Kędzierzyn liczył 166 mieszkańców.
W latach 1792–1821 wybudowano Kanał Kłodnicki, który pobudził rozwój gospodarczy okolic Koźla. W 1845 uruchomiono linię kolejową Opole – Gliwice (stacja kolejowa w Kędzierzynie nazywała się wówczas Koźle-Kędzierzyn). Przyśpieszyło to rozwój gospodarczy całego regionu. W 1846 uruchomiono połączenie kolejowe z Raciborzem, a w latach 1875–1876 połączenie kolejowe z Nysą. W ten sposób Kędzierzyn bardzo szybko rozwinął się z wioski w osiedle dla pracowników kolei i transportu wodnego.
Liczba ludności w miejscowości | 1845 | 1855 | 1861 |
---|---|---|---|
Pogorzelec (Pogorzelletz) | 365 | 621 | 810 |
W latach 1880–1890 wybudowano most nadziemny nad torami.
W 1902 rozrastający się Kędzierzyn wchłonął wioskę Pogorzelec. W 1910 w Kędzierzynie żyło już 3552 mieszkańców.
W 1915 w Kędzierzynie wybudowano nowy dworzec kolejowy.
8 grudnia 1918 Górnoślązacy przedstawili w Kędzierzynie pomysł utworzenia śląskiej autonomii w ramach państwa pruskiego.
9 listopada 1919 władze niemieckie przeprowadziły na Górnym Śląsku wybory komunalne. W powiecie kozielskim strona polska zdobyła w Kędzierzynie 2 z 12 mandatów.
W 1910 roku 1180 mieszkańców mówiło w języku polskim, 347 w językach polskim i niemieckim, natomiast 2495 osób posługiwało się jedynie językiem niemieckim. W wyborach komunalnych w listopadzie 1919 roku 225 głosów oddano na kandydatów z list polskich, którzy zdobyli łącznie 2 z 12 mandatów. Podczas plebiscytu w mieście uprawnionych do głosowania było 2425 mieszkańców (w tym 379 emigrantów). Za Polską głosowało 399 osób, za Niemcami 2003 osoby.
Na samym początku III powstania śląskiego 3 maja 1921 polscy powstańcy zajęli na kilka godzin miasto i dworzec kolejowy w Kędzierzynie, nie zdołali jednak utrzymać swoich pozycji. Miejscowość była miejscem ześrodkowania głównych sił niemieckich. 6 maja 1921 Naczelna Komenda Wojsk Powstańczych rozkazała dwóm pułkom rozpocząć natarcie z zadaniem zajęcia Kędzierzyna. Z Sośnicowic wyruszył 2 pułk piechoty wojsk powstańczych im. T. Kościuszki dowodzony przez kpt. Pawła Cymsa. Rozpoczął on ciężkie walki usiłując przedrzeć się do Kędzierzyna od strony Bierawy, Starego Koźla i Pogorzelca. Równocześnie z Łabęd wyruszył 1 katowicki pułk piechoty im. J. Piłsudskiego dowodzony przez ppor. W. Fojkisa.
9 maja 1921 nacierające od wschodu siły ppor. W. Fojkisa zdobyły wieczorem Kędzierzyn, wraz z dworcem kolejowym, bronionym przez żołnierzy włoskich. Do szczególnie ciężkich walk doszło w Lenartowicach i Brzeźcach. W rejonie Kędzierzyna toczył się największe walki w ramach III powstania śląskiego.
4 czerwca 1921 niemieckie oddziały przeszły do kontrofensywy, zdobywając Koźle-Port, Kłodnicę i Kędzierzyn. Tego dnia, wycofujący się powstańcy wysadzili most kolejowy, by utrudnić ruchy wojsk niemieckich.
W lipcu 1922 powiat kozielski został oficjalnie przekazany administracji niemieckiej i włączony do Niemiec.
Liczba ludności w miejscowości | 1910 | 1925 |
---|---|---|
Kędzierzyn/Pogorzelec (Kandrzin/Pogorzelletz) | 4.024 | 5.471 |
W latach 1933–1937 naziści przeprowadzili na Śląsku akcję usuwania nazw geograficznych posiadających niegermańską (zwykle słowiańską) etymologię. Z tego powodu w 1934 słowiańsko brzmiący Kandrzin zmienił nazwę na Heydebreck, upamiętniając w ten sposób dowódcę oddziału Freikorpsu z okresu powstań śląskich.
W ramach rozpoczętej przez nazistów walki z bezrobociem podjęto budowę Kanału Gliwickiego (lata 1934–1938), który połączył Gliwice z Koźlem-Port. W latach 1934–1936 wybudowano linię kolejową Kędzierzyn-Strzelce Opolskie. Rozwój gospodarczy sprzyjał wzrostowi liczebności mieszkańców.
Liczba ludności w miejscowości | 1929 | 1935 | 1939 | 1941 |
---|---|---|---|---|
Kędzierzyn (Kandrzin, od 1934 Heydebreck) | 5.003 | 6.372 | 6.308 | 6.125 |
31 stycznia 1945 Armia Czerwona zajęła Kędzierzyn. Na terenie miasta funkcjonował obóz specjalny NKWD. 21 marca 1945 rozpoczęło się przejmowanie od Armii Czerwonej obiektów gospodarczych w powiecie kozielskim.
Na początku 1946 w Kędzierzynie mieszkało 4866 osób.
W 1948 rząd podjął decyzję o wybudowaniu w Kędzierzynie trzeciej w kraju obok Chorzowa i Tarnowa fabryki nawozów sztucznych. Fabryka otrzymała nazwę: Zakłady Przemysłu Azotowego „Kędzierzyn”. Pierwszą produkcję chemikaliów uruchomiono w październiku 1949. Kędzierzyn przestał być „miastem kolejarzy” na rzecz „miasta chemików”.
2 marca 1951 Kędzierzyn otrzymał prawa miejskie.
Ludność miejscowości według spisu powszechnego | 1950 | 1960 | 1970 |
---|---|---|---|
Kędzierzyn | 9.824 | 20.446 | 32.400 |
Dla potrzeb nowych pracowników rozbudowywanych zakładów chemicznych w 1953 rozpoczęto budowę nowych domów mieszkalnych na wznoszonym osiedlu im. M. Buczka (na południe od Śródmieścia).
1 stycznia 1973 do Kędzierzyna przyłączono Blachownię.
30 października 1975 nastąpiło połączenie miast Koźla, Kędzierzyna, Kłodnicy i Sławięcice oraz 3 wsi (Lenartowic, Miejsca Kłodnickiego i Cisowej) wchodzących w skład gminy Sławięcice – początek dzisiejszego miasta Kędzierzyn-Koźle.
W Kędzierzynie znajdują się sklepy sieci: Biedronka, Lidl, Żabka, E.Leclerc i Lewiatan, a także Carrefour, Kaufland, Groszek oraz Castorama.
Przez Kędzierzyn przebiega droga krajowa: 40.
Miejski Zakład Komunikacyjny w Kędzierzynie-Koźlu posiada w dzielnicy Kędzierzyn 16 przystanków autobusowych: Kędzierzyn Dworzec PKP, K. Miarki, Bank PKO, Ratusz, Pionierów, W. Polskiego Hala Sportowa, W. Polskiego „Arka”, W. Polskiego, Komenda Policji, Szkoła podstawowa 6, 1 Maja I, Restauracja „Kosmos”, Gazownia, Grunwaldzka I, Spółdzielnia Inparco, Stalmacha.
Kędzierzyn-Koźle leży na trasie ważnych linii o znaczeniu krajowym i międzynarodowym. W Kędzierzynie znajduje się główny dworzec kolejowy miasta:
Przewodniczący prezydium miejskiej rady narodowej, od 1972 naczelnicy miasta:
Dalej patrz Kędzierzyn-Koźle.
Komenda Powiatowa Policji w Kędzierzynie-Koźlu.