W tym artykule zajmiemy się tematem Babiogórcy, który był przedmiotem zainteresowania i debaty w wielu obszarach. Babiogórcy przykuł uwagę ekspertów, profesjonalistów i ogółu społeczeństwa ze względu na jego znaczenie i wpływ na różne obszary życia codziennego. Na przestrzeni dziejów Babiogórcy odegrał decydującą rolę w ewolucji społeczeństwa, kultury i technologii, znacząco wpływając na sposób, w jaki postrzegamy otaczający nas świat. W kolejnych wierszach szczegółowo zbadamy najważniejsze aspekty Babiogórcy, aby zapewnić wszechstronną i wzbogacającą wizję tego bardzo ważnego tematu.
| Miejsce zamieszkania |
Polska (Stoki Babiej Góry) |
|---|---|
| Język | |
| Religia | |
| Grupa |
Babiogórcy (Górale babiogórscy) – grupa etnograficzna ludności polskiej, zamieszkująca północne stoki Babiej Góry. Etnografowie zaliczają ich do grupy Górali beskidzkich. Po raz pierwszy opisani przez Wincentego Pola jako Babigórcy w 1851 roku.
Początkowo w opracowaniach XIX w. lokowano ich na dużo szerszym terenie niż obecnie począwszy od Lachowic i Stryszawy na Żywiecczyźnie po Jordanów. Tak rozległe lokowanie za błędne uważał już Seweryn Udziela. Obecnie według pochodzącej z Zawoi etnografki Urszuli Janickiej-Krzywdy zasiedlają następujące miejscowości:
Otaczają ich następujące grupy etnograficzne: Górale żywieccy od zachodu, Kliszczacy od północnego wschodu, Podhalanie od wschodu oraz Orawianie od południa.
Teren, na którym wykształciła się kultura Babiogórców, należał do królewszczyzny lanckorońskiej, którą od XIV starostowie sukcesywnie kolonizowali ludnością polską. W XVII wieku na zarębkach (14 ha nadania ziemi w górach) mieli osiedlać się Wołosi.
Dawniej ich głównym zajęciem była uprawa roli, górskie pasterstwo, którego tradycje przyniesione zostały tutaj przez Wołochów oraz wyrąb lasu. Wypas owiec i bydła prowadzono na stokach Policy, Jałowca, Babiej Góry. W uprawie pierwotnie żarowej (cerhlenie), potem opartej o nawożenie obornikiem ze zwierząt hodowlanych dominowały owies, orkisz, jęczmień, żyto, ziemniaki, rzepa, kapusta oraz len. Eksploatacja lasu, zrąb, zwózka drewna i wyroby drewniane były dodatkowymi zajęciami. Dostarczały także materiału twórczości rzeźbiarskiej.
Po likwidacji serwitutów pastwiskowych i poboru drewna w lasach w 1853, który doprowadził do utraty połowy pastwisk przez górali, następuje upadek gospodarki szałaśniczej.
W 1853 roku opisu stroju babiogórskiego dokonał Józef Łepkowski. Na początku XX wieku ulegli silnym wpływom krakowskim (wraz z rozwojem turystyki na tym obszarze) oraz podhalańskim. Ich oryginalny strój ludowy został zapomniany. Dopiero niedawno staraniem Stowarzyszenia Gmin Babiogórskich odtworzono tradycyjne ubrania.
Zabytki budownictwa babiogórskiego gromadzi Skansen im. Józefa Żaka w Zawoi Markowej.