Россиянең Европа өлеше — Россиянең географик яктан Көнчыгыш Европага караган өлеше; Урал таулары, Казакъстан белән дәүләт чиге, Кума һәм Маныч елгалары белән чикләнгән.
Үзенә Үзәк, Көньяк, Төньяк-Көнбатыш, Төньяк Кавказ, Крым, шулай ук Идел буе федераль округынең бер өлешен (өлешчә Азиядә ятучы Башкортстан, Ырынбур өлкәсе һәм Пермь крае районнарыннан тыш).
Мәйданы якынча 3 960 000 км² (Россия территориясенең 23 % һәм Европа территориясенең якынча 40 %), Көнчыгыш Европа тигезлегендә ята.
Илнең Европа өлешендә Россия Федерациясенең 55 субъекты урнашкан.
Федерация субъекты | Административ үзәге |
Мәйданы, |
Халык саны, мең кеше. (на 1.1.2010) |
Рәсми портал |
---|---|---|---|---|
Үзәк федераль округы (тулаем) | ||||
Белгород өлкәсе | Белгород | 27,1 | 1530,1 | губернатор и правительство 2013 елның 7 август көнендә архивланган. Белгородской области |
Брянск өлкәсе | Брянск | 34,9 | 1292,2 | администрация Брянской области |
Владимир өлкәсе | Владимир | 29,1 | 1430,1 | администрация 2009 елның 30 гыйнвар көнендә архивланган. Владимирской области |
Воронеж өлкәсе | Воронеж | 52,2 | 2261,6 | администрация 2008 елның 25 октябрь көнендә архивланган. Воронежской области |
Иваново өлкәсе | Иваново | 21,4 | 1066,6 | правительство 2007 елның 28 сентябрь көнендә архивланган. Ивановской области |
Калуга өлкәсе | Калуга | 29,8 | 1001,6 | органы государственной власти Калужской области |
Кострома өлкәсе | Кострома | 60,2 | 688,3 | администрация 2001 елның 1 февраль көнендә архивланган. Костромской области |
Курск өлкәсе | Курск | 30 | 1148,6 | администрация 2005 елның 15 декабрь көнендә архивланган. Курской области |
Липецк өлкәсе | Липецк | 24 | 1157,9 | администрация 2008 елның 1 июль көнендә архивланган. Липецкой области |
Мәскәү | Мәскәү | 1,081 | 10563,0 | правительство 2011 елның 25 февраль көнендә архивланган. города Москвы |
Мәскәү өлкәсе | Мәскәү | 45,8 | 6752,7 | органы государственной власти 2010 елның 26 сентябрь көнендә архивланган. Московской области |
Орёл өлкәсе | Орёл | 24,7 | 812,5 | администрация 2008 елның 22 август көнендә архивланган. Орловской области |
Рязань өлкәсе | Рязань | 39,6 | 1151,4 | правительство Рязанской области |
Смоленск өлкәсе |
Смоленск | 49,8 | 966,0 | администрация Смоленской области |
Тамбов өлкәсе | Тамбов | 34,5 | 1088,4 | администрация 2016 елның 2 август көнендә архивланган. Тамбовской области |
Тверь өлкәсе | Тверь | 84,2 | 1360,3 | администрация 2011 елның 20 февраль көнендә архивланган. Тверской области |
Тула өлкәсе |
Тула | 25,7 | 1540,4 | органов исполнительной власти Тульской области 2008 елның 18 декабрь көнендә архивланган. |
Ярославль өлкәсе | Ярославль | 36,2 | 1306,3 | администрация 2010 елның 20 июль көнендә архивланган. Ярославской области |
Төньяк-Көнбатыш федераль округы (Калининград өлкәсеннән тыш) | ||||
Архангельск өлкәсе | Архангельск | 589,9 | 1254,4 | администрация 2008 елның 13 сентябрь көнендә архивланган. Архангельской области |
Вологда өлкәсе |
Вологда | 144,5 | 1213,6 | правительство 2011 елның 6 май көнендә архивланган. Вологодской области (русская версия) |
Карелия Республикасы | Петрозаводск | 180,5 | 684,2 | органы государственной власти Республики Карелия |
Коми Республикасы |
Сыктывкар | 416,8 | 951,2 | органы государственной власти 2019 елның 30 сентябрь көнендә архивланган. Республики Коми |
Ленинград өлкәсе |
Петербург | 85,9 | 1629,6 | администрация Ленинградской области |
Мурманск өлкәсе |
Мурманск | 144,9 | 836,7 | правительство 2020 елның 27 ноябрь көнендә архивланган. Мурманской области |
Новгород өлкәсе | Бөек Новгород |
54,5 | 640,6 | администрация 1999 елның 20 апрель көнендә архивланган. Новгородской области |
Псков өлкәсе | Псков | 55,4 | 688,6 | органы государственной власти 2009 елның 20 июнь көнендә архивланган. Псковской области |
Петербург | Петербург | 1,439 | 4600,3 | администрация Санкт-Петербурга |
Ненец автономияле округы (Архангельск өлкәсе өлеше) |
Нарьян-Мар | 176,8 | 42,3 | администрация Ненецкого автономного округа |
Көньяк федераль округы
| ||||
Адыгея Республикасы | Майкоп | 7,7 | 440,3 | правительство 2015 елның 29 октябрь көнендә архивланган. Республики Адыгея |
Әстерхан өлкәсе | Әстерхан | 49 | 1007,1 | администрация 2014 елның 25 июнь көнендә архивланган. Астраханской области |
Волгоград өлкәсе | Волгоград | 112,9 | 2589,9 | правительство 2007 елның 3 гыйнвар көнендә архивланган. Волгоградской области |
Калмыкия Республикасы |
Әлиста | 74,7 | 283,2 | правительство 2007 елның 21 март көнендә архивланган. Республики Калмыкия |
Ростов өлкәсе | Ростов-на-Дону | 101 | 4229,5 | администрация Ростовской области |
Краснодар крае | Краснодар | 75,4 | 5229,1 | администрация 2012 елның 30 ноябрь көнендә архивланган. Краснодарского края |
Кырым федераль округы | ||||
Кырым Республикасы | Акмәсҗит | 26,08 | 1975,505 | правительство 2014 елның 17 август көнендә архивланган. Республики Крым |
Акъяр | Акъяр | 1,08 | 383,907 | правительство 2014 елның 21 сентябрь көнендә архивланган. Севастополя |
Төньяк Кавказ федераль округы | ||||
Дагстан Республикасы |
Махачкала | 50,2 | 2977,4 | администрация 2011 елның 12 май көнендә архивланган. Республики Дагестан |
Ингушетия Республикасы |
Магас | 3,5 | 413,1 | администрация Республики Ингушетия |
Кабарда-Балкар Республикасы |
Налчык | 12,4 | 859,8 | правительство 2015 елның 17 ноябрь көнендә архивланган. Кабардино-Балкарской Республики |
Карачай-Чиркәс Республикасы | Черкесск | 14,2 | 478,5 | администрация 2013 елның 16 февраль көнендә архивланган. Карачаево-Черкесской Республики |
Төньяк Осетия Республикасы |
Владикавказ | 7,9 | 712,9 | администрация 2008 елның 13 апрель көнендә архивланган. Республики Северная Осетия — Алания |
Ставрополь крае | Ставрополь | 66,1 | 2786,1 | правительство 2015 елның 29 ноябрь көнендә архивланган. Ставропольского Края |
Чечня Республикасы | Грозный | 16,0 | 1269,1 | администрация 2003 елның 7 август көнендә архивланган. Чеченской Республики |
Идел буе федераль округы (Уралдан көнбатышкарак) | ||||
Башкортстан Республикасы |
Уфа | 143 | 4072,3 | администрация 2011 елның 22 июль көнендә архивланган. Башкортостана |
Киров өлкәсе |
Киров | 120,4 | 1391,1 | правительство 2007 елның 28 июль көнендә архивланган. Кировской области |
Мари Ил Республикасы | Йошкар-Ола | 23,4 | 698,2 | правительство 2008 елның 14 октябрь көнендә архивланган. Республики Марий Эл |
Мордовия Республикасы | Саранск | 26,1 | 826,5 | органы государственной власти 2007 елның 3 июль көнендә архивланган. Республики Мордовия |
Түбән Новгород өлкәсе | Түбән Новгород | 76,6 | 3323,6 | правительство Нижегородской области |
Пенза өлкәсе | Пенза | 43,4 | 1373,2 | правительство 2006 елның 10 декабрь көнендә архивланган. Пензенской области |
Самар өлкәсе | Самар | 53,6 | 3170,1 | правительство 2005 елның 12 февраль көнендә архивланган. Самарской области |
Сарытау өлкәсе | Сарытау | 101,2 | 2564,8 | правительство 2018 елның 30 декабрь көнендә архивланган. Саратовской области |
Татарстан Республикасы |
Казан | 67,8 | 3778,5 | администрация 2003 елның 28 октябрь көнендә архивланган. Татарстана |
Удмуртия Республикасы | Ижау | 42,1 | 1526,3 | администрация президента и правительства 2018 елның 14 октябрь көнендә архивланган. Удмуртии |
Сембер өлкәсе |
Сембер | 37,2 | 1298,6 | губернатор и правительство 2014 елның 18 декабрь көнендә архивланган. Ульяновской области |
Чуашстан Республикасы | Чабаксар | 18,3 | 1278,4 | органы государственной власти 2011 елның 23 сентябрь көнендә архивланган. Чувашии |
Кайвакыт Россиянең Европа өлешенә шулай ук Балтыйк буена керүче махсус регион булган Калининград өлкәсен дә кертәләр.
Россиянең Европа өлешендә яшәүчеләр ил халкының 78 % тәшкил итә, уртача тыгызлыгы 27 кеше/км².
Россиянең Европа өлеше җирле халыкларына түбәндәгеләр керә:
№ | Этнос |
Үзисемнәре һәм төркем атамалары | Саннары |
% |
---|---|---|---|---|
1 | руслар | затундренные крестьяне, индигирщики, каменщики, карымы, кержаки, колымские, колымчане, ленские старожилы, мезенцы, обские старожилы, походчане, русско-устьинцы, семейские, якутяне, ямские; казаклар, поморы | 115 889 107 | 79,83 |
2 | Татарлар | казанлы, казан татарлары, каринские (нократ татарлары, касыйм татарлары, мещерякләр, мишәрләр, мишэр, татар, татар телле типтәрләр, тептяри-татары); керәшен татарлары, себер татарлары, әстерхан татарлары | 5 554 601 | 3,83 |
3 | Украиннар | буковинцы, верховинцы, гуцулы, казаки с языком украинским | 2 942 961 | 2,03 |
4 | Башкортлар | башкорт, башкурт, башгирд, казаки с языком башкирским, тептяри-башкиры, тептяри с языком башкирским, мишари-башкиры | 1 873 389 | 1,29 |
5 | Чуашлар | вирьял, мижерь, чаваш | 1 637 094 | 1,12 |
6 | Чеченнар | нохчий, чаан; чеченцы-аккинцы | 1 360 253 | 0,93 |
7 | Мордва | каратаи, мордвины, мордовцы; мукшылар, эрзә | 843 350 | 0,58 |
8 | Аварлар | аварал, маарулал; андийцы, дидойцы (цезы) и другие андо-цезские народности и арчинцы | 814 473 | 0,56 |
9 | арлар | вотяки, одморт, одмурт, удморт, укморт, урморт, уртморт | 636 906 | 0,44 |
10 | Чирмешләр | мар, мари, марий, черемисы; тау чирмешләре, көнчыгыш болын чирмешләре | 604 298 | 0,42 |
11 | Кабарда | кабарда телле адыгэлар, кабардей | 519 958 | 0,36 |
12 | Осетиннар | дигорон (дигорцы), ирон (иронцы), туалаг, туальцы, | 514 875 | 0,35 |
13 | Даргиләр | дарган, дарганти, урбуган; кайтаглар, кубачиннар | 510 156 | 0,35 |
14 | Комыклар | кумук | 422 409 | 0,29 |
15 | Ингушлар | галга | 413 016 | 0,28 |
16 | Ләзгиләр | ахтиннар, кюрегу, кюринлар, лезги, лезгияр | 411 535 | 0,28 |
17 | Коми | зыряннар, коми войтыр, коми-зыряннар, коми йоз, коми морт; коми-ижемнар | 293 406 | 0,20 |
18 | Карачайлар | карачай, карачайлыла, карачайлы | 192 182 | 0,13 |
19 | Лаклар | вулугуни, лак, лаки, лаккучу, тумал, яхолшу | 156 545 | 0,11 |
20 | Казаклар | 140 028 | 0,10 | |
21 | Адыгэлар | абадзехи, адыгэ телле адыгэлар, адыгэ телле бесленнар, бжедуги, мамхеги, махмеги, махмеглар | 128 528 | 0,09 |
22 | Коми-Пермьнар | коми-Пермь телле комилар, коми-Пермь телле коми мортлар, коми отир, пермяклар | 125 235 | 0,09 |
23 | Балкарлар | малкарлар, малкъарлыла, малкъарлы, таулу | 108 426 | 0,07 |
24 | Кареллар | карьяла, карьялайзет, карьялани, лаппи, ливвикёй, ливвики, ливгиляйне, людики, лююдикёй, карел телле лююдилайнелар | 93 344 | 0,06 |
25 | Мордва-эрзә | терюханнар, эрзә | 84 407 | 0,06 |
26 | Чиркәсләр | чиркәс телле адыгэлар, кабарда-чиркәс телле бесленнар, бесленеи | 60 517 | 0,04 |
27 | Көнчыгыш болын чирмешләре | ветлуга мариләре, көнчыгыш (урал мариләре, вутла мари, кожла марий, урман мариләре, болын мариләре, олык марий) | 56 119 | 0,04 |
28 | Мордва-мукшы | мокша | 49 624 | 0,03 |
29 | Абазиннар | абаза, ашхаруа, ашхарлар, тапанта | 37 942 | 0,03 |
30 | Керәшеннәр | крещеные, крещенцы, керәшен татарлары | 24 668 | 0,02 |
31 | Тау чирмешләре | курык марий | 18 515 | 0,01 |
32 | Коми-ижемнар | ижемнар, изьватас | 15 607 | 0,01 |
33 | Әстерхан татарлары | алабугат татарлары, юрт татарлары | 2 003 | 0,00 |
34 | Саамнар | лопари, саами | 1 991 | 0,00 |
35 | Дигор осетиннары | дигор, дигорон, дигорлар | 607 | 0,00 |
36 | Ижоралар | ижора, изури, ингры, карьяляйн | 327 | 0,00 |
37 | Ингерманландия финнары | ингерманландцы, инкерилайнен | 314 | 0,00 |
38 | Ирон осетиннары | ирон, иронцы, кудайраг, кударцы | 97 | 0,00 |
39 | Водь | вадьяко | 73 | 0,00 |
Тулаем | 145 166 731 | 100,00 |