Skjaldarmerki Düsseldorfs | Lega Düsseldorfs í Þýskalandi |
---|---|
Upplýsingar | |
Sambandsland: | Norðurrín-Vestfalía |
Flatarmál: | 217,41 km² |
Mannfjöldi: | ca 620.000 (2018) |
Þéttleiki byggðar: | 2754/km² |
Hæð yfir sjávarmáli: | 38 m |
Borgarstjóri: | Thomas Geisel |
Vefsíða: | www.duesseldorf.de |
Düsseldorf (á íslensku stundum nefnd Þusslaþorp) er höfuðborg þýska sambandslandsins Norðurrín-Vestfalíu. Hún er næststærsta borgin í sambandslandinu með 620 þúsund íbúa (2018) og liggur í Ruhr-héraðinu. Hún er hluti af Rín-Ruhr-stórborgarsvæðinu.
Düsseldorf er hafnarborg við Rín, gegnt borginni Neuss, og liggur við suðvesturenda Ruhr-héraðsins. Næstu borgir (utan Neuss) eru Duisburg til norðurs (20 km), Mönchengladbach til vesturs (20 km), Wuppertal til austurs (25 km) og Köln til suðurs (25 km).
Skjaldarmerki Düsseldorfs er rautt ljón sem snýr til vinstri og heldur á bláu akkeri. Ljónið skartar blárri kórónu. Allt þetta er á hvítum grunni. Upprunalegt merki borgarinnar er akkerið og vísar til siglinga á Rín. Ljónið er tákn hertoganna frá Bergisch Land. Þessi tvö tákn (ljónið og akkerið) sameinuðust á miðri 18. öld en núverandi merki var hannað og samþykkt 1938.
Borgin dregur nafn sitt af ánni Dussel, sem rennur í Rínarfljót í borginni. Dussel hét upphaflega Tussale, sem merkir árniður. Upphaflega hét borgin Dusseldorp, sem merkir Bærinn við ána Dussel.
1135 kemur þorpið Dusseldorp fyrst við skjöl sem Friðrik Barbarossa keisari sendi frá sér. Það er þá eitt af mörgum þorpum á svæðinu. Düsseldorf var þá lítill fiskibær við Rín. 1189 varð bærinn hluti af greifadæminu Berg (Bergisch Land). 1288 varð stórorrustan við Worringen. Þar leiddu saman hesta sína erkibiskupinn frá Köln og fylgismenn hans gegn Adolf V af Berg og fylgismenn hans. Erkibiskup reyndi að þenja út yfirráð sín, en beið ósigur í orrustunni. Adolf hélt greifadæmi sínu og veitti Düsseldorf borgarréttindi eftir sigurinn. Borgin dafnaði hins vegar hægt, sökum mikillar samkeppni við nálægar borgir, eins og Neuss og Köln. 1380 varð Vilhjálmur greifi af Berg að fursta og flutti aðsetur sitt í kjölfarið til Düsseldorf.
1614 hertók Spánverjinn og hershöfðinginn Ambrosio Spinola, sem var á vegum keisarans, borgina, en þá hafði greifalínan dáið út. Eftir það varð hún hluti af greifadæminu Pfalz-Neuburg. Í spænska erfðastríðinu 1702 eyddu Frakkar nágrannaborgina Kaiserswerth, en létu Düsseldorf í friði. Frakkar hertóku borgina 1757 í 7 ára stríðinu. Frakkar voru aftur á ferð 1795 og héldu þeir borginni til 1801. Þeir mynduðu stórhertogadæmið Berg með Düsseldorf að höfuðborg. Stórhertogar voru fyrst Joachim Murat hershöfðingi, síðan Napoleon sjálfur og loks bróðursonur Napoleons, Napoleon Louis Bonaparte. Þetta stórhertogadæmi hélst við til falls Napoleons 1814. Þá voru prússar búnir að hertaka hertogadæmið. Ári seinna ákvarðaði Vínarfundinn að borgin og hertogadæmið skyldu tilheyra Prússlandi. Við það missti Düsseldorf status sinn sem höfuðborg sem hún hafði haft í rúm 400 ár.
Düsseldorf byrjaði ekki að vaxa og dafna fyrr en með iðnbyltingunni. Sérlega mikilvæg var Rínarhöfnin, sem lögð var 1831, og járnbrautartengingin sem komið var á 1838. 1850 voru fyrstu stáliðjurnar starfræktar. Borgin þandist úr og fór íbúafjöldi borgarinnar yfir 100 þús 1884. Næstu 20 árin tvölfaldaðist þessi tala og rúmlega það. Düsseldorf var þá orðin að leiðandi iðnaðarborg í prússneska ríkinu. Í heimstyrjöldinni fyrri var stór hluti iðnaðarins breytt í vopnaframleiðslu. Eftir tap Þjóðverja í stríðinu kom til uppreisnar í borginni. Fram á mitt ár 1919 var ástandið líkt borgarastyrjöld. Borgarráð flúði, en margir framámenn borgarinnar voru teknir í gíslingu. Bylting þessi átti að leiða til umbóta eins og gert var í Rússlandi 1917. Ástandið batnaði ekki fyrr en 1921 er Frakkar og Belgar hertóku borgina. Tveimur árum seinna hertóku Frakkar nánast allt Ruhr-héraðið sem nokkurs konar stríðsskaðabætur. Var þá Düsseldorf í höndum Frakka til 1925. Í heimstyrjöldinni síðari varð borgin fyrir gríðarlegum loftárásum, enda mikilvæg iðnaðarborg. Helmingur allra húsa eyðilagðist og 90% allra húsa hlutu skemmdir. Allar brýr yfir Rín eyðilögðust. Frá og með 28. febrúar 1945 lét bandarískur landher sprengjum rigna yfir borgina í sjö heilar vikur áður en hann hertók borgina nánast bardagalaust. Þá hafði íbúafjöldinn minnkað um helming. Bandaríkjamenn skiluðu borginni til Breta, enda var hún á breska hernámssvæðinu. Við endurreisn borgarinnar varð hún aftur að iðnaðarborg, en einnig að miðstöð þjónustu og verslunar. Hún varð að einni stærstu borg Þýskalands. Íbúafjöldinn náði hámarki 1962 er hann fór í rúm 700 þús. Síðan þá hefur hann dalað talsvert. 1965 var háskólinn í borginni stofnaður. Borgin dafnaði svo vel að hún er í dag ein af tveimur stórborgum Þýskalands sem er skuldlaus (hin er Dresden).
Félagið DEG Metro Stars er eitt allra besta íshokkílið Þýskalands. Það er margfaldur þýskur meistari og 2006 komst félagið í úrslitaleik í HM félagsliða. Á heimavelli þeirra fara gjarnan fram alþjóðlegir leikir. Hann hefur einnig verið vettvangur HM í íshokkí
Kvennaliðið DJK Agon 08 Düsseldorf er besta félagslið kvenna í körfubolta í Þýskalandi. Á 9. áratugnum var liðið níu sinnum meistari í röð, og hefur orðið meistari nokkrum sinnum síðar. Félagið komst tvisvar í úrslitaleik í HM félagsliða (1983 og 1986).
Elsta ruðningslið Þýskalands er Düsseldorfer Panther, sem er sexfaldur þýskur meistari, en það er oftar en nokkurt annað ruðningslið.
Aðalknattspyrnufélag borgarinnar er Fortuna Düsseldorf, sem varð þýskur meistari 1933 og bikarmeistari 1979 og 1980. Atli Eðvaldsson og Pétur Ormslev léku báðir með félaginu 1981-85. Á seinni árum leikur liðið í neðri deildum. Heimavöllur félagsins, Rheinstadion, er gjarnan notaður í landsleiki.
Eitt árangursríkasta íþróttalið borgarinnar er borðtennisfélagið Borussia Düsseldorf. Það er margaldur þýskur meistari, bikarmeistari og Evrópumeistari. Á HM félagsliða hefur félagið best náð 3. sæti. Árlega fer alþjóðlegt Evrópumót unglinga í borðtennis (Kids Open) fram í Düsseldorf. Mót þetta hefur verið haldið í 20 ár í Düsseldorf og eru þátttakendur um 1.500.
Árlega fer fram Maraþonhlaup í Düsseldorf í maímánuði. Á hlaupadegi er þá öll borgin í uppnámi, bæði út af viðburðinum og vegna umferðar. Hlaupið hefur farið fram árlega síðan 2003.
Fyrirmynd greinarinnar var „Düsseldorf“ á þýsku útgáfu Wikipedia. Sótt apríl 2010.