برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. |
میراث جهانی یونسکو | |
---|---|
مکان | فرانسه |
معیار ثبت | فرهنگی: i, ii, vi |
شمارهٔ ثبت | ۸۳ |
تاریخ ثبت | ۱۹۷۹ |
کاخ ورسای (به فرانسوی: Château de Versailles)، مجموعه کاخهایی در شهر ورسای در نزدیکی پاریس است که بهعنوان بزرگترین کاخهای سلطنتی جهان شناخته میشود. تحت نظارت شارل لوبرن قرار داشت.
این کاخ سابقاً در دهکدهای به همین نام در نزدیکی پاریس قرار داشت اما امروزه این دهکده و کاخ جزو حومهٔ پاریس بهشمار میروند. از سال ۱۶۸۲ تا سال ۱۷۸۹، که به اجبار انقلابیون خانوادهٔ سلطنتی به پاریس منتقل شدند، این کاخ محل زندگی و دربار حکومتیِ شاهان فرانسه بود.
این کاخ بهعنوان یکی از میراثهای جهانی توسط یونسکو انتخاب شدهاست. معاهده ورسای، که به جنگ جهانی اول پایان داد، در این کاخ منعقد شدهاست.
براساس مدارک تاریخی آثار وجود کاخ در دهکدهٔ ورسای به حدود سال ۱۰۳۸ میلادی برمیگردد. اما این کاخ جایگاه رسمی و سلطنتی نداشتهاست. بعدها از دهکدهٔ ورسای بهعنوان شکارگاه استفاده میشد. به همین منظور، لویی سیزدهم در سال ۱۶۲۴ دستور ساخت بنایی را در این شکارگاه داد. این شکارگاه بهوسیلهٔ «فیلیبرت لروی» طراحی و بهوسیلهٔ سنگ و آجر سرخ ساخته شد.
تا زمان سلطنت لویی چهاردهم کاخ رسمی و سلطنتی فرانسه کاخ لوور بود اما پس از روی کار آمدن، او تصمیم گرفت کاخ شکوهمندی برای خود بسازد که در جهان نمونهای از زیبایی، شکوه، بزرگی و پهناوری باشد. به همین منظور وی دستور داد دهکده زیبای ورسای بهعنوان مکان ساخت این کاخ انتخاب شود. بعدها به همین علت کاخ هم ورسای نامیده شد. شروع ساخت و طراحی کاخ به سال ۱۶۶۹ برمیگردد. طراحی این کاخ بهوسیلهٔ معماران چیرهدستی به نامهای «لویی لووا»، طراح فضای سبز آندره لونوتر و «شارل لُبران» نقاش و آذینگر زبردست که قبل از آن قصر وو لو ویکومت را ساخته بودند انجام گرفت. اما طراحی اصلی کاخ بهمنظور استفاده بهعنوان کاخ سلطنتی به سال ۱۶۷۸ بازمیگردد. در کل مجموعه کاخهای ورسای در چهار مرحله ساخته و تکمیل شد. اولین بنا شامل باغ و قسمت ورودی افتخار آشنایی نام گرفت که گنجایش ۶۰۰ مهمان را در خود داشت. دومین بنا پیمان آخن که پایان آن همزمان شد با پایان جنگ اسپانیا و فرانسه و امضای معاهدهٔ صلح میان آنها در منطقهٔ آخن. بنای سوم پس از پایان جنگ با آلمان و امضای معاهدهٔ نیمیخن که شامل بال شمالی و غربی قصر همچنین باغ پرتقال بود. تالار معروف آینه در این قسمت قرار دارد؛ و سرانجام آخرین قسمت با پایان جنگ نهساله، تمام اثاثیهٔ قصر کار دست صنعتگران ایتالیایی دعوتشده به فرانسه بود. مبلمانها و سرویسهای خواب از نقره و دیگر اشیای آن از طلای خالص. بعد از این مراحل در دور پادشاهان بعدی نیز عمارتهایی به این مجموعه افزوده شد. کاخ ورسای در تاریخ ۶ مه ۱۶۸۲ گشایش یافت.
لویی چهاردهم با ساخت این کاخ در نظر داشت هم از شلوغی پاریس دور شود و هم با یکجا جمع کردن دستگاههای دولتی و دربار در ورسای کنترل بیشتری را بر آنها داشته باشد. علاوه بر کاخ سلطنتی و اماکن دولتی نظیر دیوانها و دادگاهها، منازل هزاران نفر از درباریان، فرمانداران، قضات، وزرا و شخصیتهای حکومتی در ورسای قرار داشت. لویی چهاردهم درباریان را وادار ساخت که در ورسای زندگی کنند و از افزایش حضور، قدرت و املاکشان در دیگر مکانها بپرهیزند. با این کار لویی قدرت کنترل زیادی بر تمام درباریان پیدا کرد.
لویی لووا به منظور اقامت شاه و ملکه آپارتمانی را طراحی کرد که «شتو نف» (در فرانسه به معنی کاخ نو) نامیده میشد. علاوه بر این دو آپارتمان که کاملاً شبیه هم هستند و از هفت سالن با نامهای الهههای رومی تشکیل شدهاند قسمتهای خصوصی و خوابگاههای دیگری هم در این کاخ برای شاه و ملکه فراهم شد.
وی برای طراحی این بخش از اصول معماری ایتالیایی رایج در قرن شانزدهم و هفدهم استفاده کرد. او نقشهای کشید که از هفت تالار تشکیل شدهبود. این ۷ سالن از منظومه خورشیدی و ایزدهای رومی الهام گرفته شده بودند. همه تالارها دور تا دور سالن مرکزی به نام تالار آپولون که خوابگاه لویی چهاردهم بود قرار داشتند. به این نوع طراحی، طراحی «خورشیدمرکزی» میگویند. این سالنها به نامهای زیر نامیده میشدند:
در سالهای بعد دو تالار فراوانی مخصوص خزانه و هرکول به این تالارها افزوده شد.
این تالارها به وسیله شارل لبران بر اساس طراحی ایتالیایی مزین شد. (وی دوست و همکار پیترو دو کورتونا معمار ایتالیایی و طراح کاخ پیتی در فلورانس بود) برای طراحی سقف تالارها از نقاشیهای زیبایی استفاده شد. به نظر آندره فلبین طرحهایی انتخاب شد که به اعمال قهرمانانه لویی چهاردهم همخوانی داشته باشد. در این نقاشیها از شخصیتهایی همچون آگوست و اسکندر بهره گرفته شد؛ مثلاً در تالار آپولون طرحی از آگوست بود که در آن وی در حال ساخت دروازه مزنوس بود این نقاشی اشاره به ساخت دروازه لاروش به دستور لویی چهاردهم داشت یا در تالار مرکور تصویری از اسکندر در حال ساخت کتابخانه عظیم اسکندریه نقش بسته بود که اشاره به ساخت کتابخانه سلطنتی توسط لویی چهاردهم داشت.
تالارها به وسیله مبلمان نقره آراسته شدند ولی این مبلمان طی جنگ آگزبورگ در سال ۱۶۸۹ به دستور لویی چهاردهم برای تأمین بخشی از هزینه جنگ ذوب و به سکه تبدیل شدند. اما این طراحی صورت گرفته توسط لویی لووا دیری نپایید. به این شکل که طبقهای بر کاخ افزوده شد و تراسی برای آن ساخته شد که آپارتمانهای شاه و ملکه را به هم متصل میکرد. با این تغییرات سالنهای ژوپیتر، ساترن و ونوس تغییر شکل یافتند. تالارهای ونوس، ساترن و ژوپیتر به سالن آیینهها تبدیل شد. سالنی نیز در قسمت پشت تراس طراحی شد که ونوس نام گرفت. از وسایل و دکورهای تالار اولیه برای تزیین تالار ونوس ثانویه استفاده شد.
از سال افتتاح تا پایان سلطنت لویی چهاردهم از تالارها به شکل اختصاصی استفاده میشد:
این بخش در طول تاریخ خود منزلگاه سه ملکه فرانسه بودهاست: ماری ترز همسر لوئی چهاردهم، ماری لسزِسزیسکا، همسر لوئی پانزدهم و ماری آنتوانت همسر لوئی شانزدهم، پس از طراحی این آپارتمان توسط لویی لووا این آپارتمان شامل هفت سالن بود که متقارن با آپارتمان شاه بود:
همانطور که طراحی سقف تالارهای آپارتمان شاه از اعمال قهرمانانه لویی چهاردهم الهام گرفته و از شخصیتهای تاریخی استفاده شده بود در آپارتمان ملکه نیز از این قبیل تصاویر متناسب با دکوراسیون اتاق بهره گرفته شد. بعدها برای ساخت تالار آینه بخشی از آپارتمان ملکه تغییر یافت. با این تغییرات تالارها به شکل زیر درآمدند:
این تالارها تقریباً تا زمان ماری آنتوانت همین شکل را داشت تا اینکه وی دستور تغییر شکل آن را داد و این سالنها به شکلی که امروز میبینیم درآمدند:
چند سکانس آخر فیلم پروفشنال ژان پل بلموندو، در ساختمان و محوطه باغ این کاخ فیلمبرداری شدهاست
ورسای دارای بزرگترین مجموعه باغها و فضای سبزی است که تا کنون در جهان ساخته شدهاست. در میان این باغها، آبراهها، حوضها، فوارهها و مجسمههای زیبایی طراحی شدهاند. طراحی تمام این قسمتها توسط آندره لونتر صورت گرفتهاست. طراحی فضای سبز به شکلی است که نمای بسیار وسیع و بیانتهایی را به ذهن میآورد. باغها نیز در قسمت جنوبی کاخ قرار گرفتهاند که نمای فوقالعادهای را از ایوان کاخ سلطنتی فراهم میکند. تمامی این فضا بر دو سوی کانال محوری ورسای قرار گرفتهاند. در چهار سوی این کانال نیز فوارهها و استخرهای عظیمی پدید آمدهاند که بعضی از آنها نظیر استخر آپولون یا استخر لاتونا شهرت جهانی دارند.
علاوه بر کاخ سلطنتی کاخها و عمارتهای دیگری نیز در محوطه ورسای ساخته شدهاند که از معروفترین آنها میتوان از گراند تریانون و پتیت تریانون نام برد.
با توجه به عظمت، شکوه و وسعت کاخ ورسای هزینه نگهداری این کاخ بسیار بالا بود هرگز رقم دقیق آن توسط کوبرگ، خزانهدار لویی چهاردهم، فاش نشد، اما بهطوریکه طی یک برآورد گفته میشود که حدود ۲۵٪ درآمد ملی فرانسه در آن زمان صرف فراهمکردن هزینهٔ زندگی شاه در این کاخ میشد.
در طی تحقیقات امروزی، هزینهٔ ساخت ساختمانهای این کاخ بالغ بر ۲ میلیارد دلار و قیمت طلا و نقرهٔ بهکاررفته در این کاخ بر اساس قیمت طلا و نقره در سال ۲۰۰۶، به حدود ۶۰۰ میلیارد دلار میرسد. به همین خاطر تعدادی از تاریخنگاران زندگی در ورسای را زندگی طلایی نامیدهاند. پس از انقلاب کبیر فرانسه این کاخ توسط انقلابیون اشغال شد و تمامی اثاثیهٔ آن به نفع انقلاب مصادره و در حراجیهای اروپا و آمریکا به فروش رسید.
بناها و کاخهای زیادی در جهان از ورسای الهام گرفتهاند. شاید کمتر بنایی در جهان در طول تاریخ به این حد مورد تقلید و الهام قرار گرفتهباشد از جمله این مکانها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ کاخ ورسای موجود است. |