Ο Τακάκι Κατζίτα (ιαπωνικά: 梶田 隆章, Kajita Takaaki, γεννήθηκε στις 9 Μαρτίου 1959) είναι Ιάπωνας φυσικός, γνωστός για τα πειράματα νετρίνων στο Αστεροσκοπείο Καμιόκα - Καμιόκαντε και το διάδοχό του, το Σούπερ-Καμιόκαντε. Το 2015 του απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ Φυσικής από κοινού με τον Καναδό φυσικό Άρθουρ Μ. ΜακΝτόναλντ. Την 1η Οκτωβρίου 2020, έγινε πρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου της Ιαπωνίας.
Νεαρή ηλικία και εκπαίδευση
Γεννήθηκε το 1959 στη Χιγκασιματσουγιάμα, Σαϊτάμα, Ιαπωνία, και του αρέσει να μελετάει περισσότερο με τη σκέψη παρά με την απομνημόνευση, ενώ στο λύκειο ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τη φυσική, τη βιολογία, την παγκόσμια ιστορία, την ιαπωνική ιστορία και τις γεωεπιστήμες. Σπούδασε φυσική στο Πανεπιστήμιο της Σαϊτάμα, από το οποίο αποφοίτησε το 1981. Έλαβε το διδακτορικό του το 1986 από το Πανεπιστήμιο του Τόκιο. Στο Πανεπιστήμιο του Τόκιο, εντάχθηκε στην ερευνητική ομάδα του Μασατόσι Κοσίμπα επειδή τα νετρίνα "έμοιαζαν να είναι ενδιαφέροντα".
Σταδιοδρομία
Από το 1988, ο Κατζίτα εργάζεται στο Ινστιτούτο Έρευνας Κοσμικών Ακτίνων του Πανεπιστημίου του Τόκιο, όπου έγινε επίκουρος καθηγητής το 1992 και καθηγητής το 1999.
Ανέλαβε διευθυντής του Κέντρου Κοσμικών Νετρίνων στο Ινστιτούτο Έρευνας για την Κοσμική Ακτινοβολία (ICRR) το 1999. Από το 2017 είναι επικεφαλής ερευνητής στο Ινστιτούτο Φυσικής και Μαθηματικών του Σύμπαντος στο Τόκιο και διευθυντής του ICRR.
Το 1998, η ομάδα του Κατζίτα στο Σούπερ-Καμιόκαντε ανακάλυψε ότι όταν οι κοσμικές ακτίνες προσκρούουν στην ατμόσφαιρα της Γης, τα νετρίνα που προκύπτουν αλλάζουν γεύση πριν φτάσουν στον ανιχνευτή κάτω από το όρος Καμιόκα. Η ανακάλυψη αυτή βοήθησε να αποδειχθεί η ύπαρξη της ταλάντωσης των νετρίνων και το γεγονός ότι τα νετρίνα έχουν μάζα. Το 2015, ο Κατζίτα μοιράστηκε το βραβείο Νόμπελ Φυσικής με τον Καναδό φυσικό Άρθουρ ΜακΝτόναλντ, του οποίου το Παρατηρητήριο Νετρίνων Σάντμπερι ανακάλυψε παρόμοια αποτελέσματα. Η εργασία των Κατζίτα και ΜακΝτόναλν έλυσε το μακροχρόνιο πρόβλημα των ηλιακών νετρίνων, δηλαδή τη μεγάλη απόκλιση μεταξύ των προβλεπόμενων και των μετρούμενων ροών ηλιακών νετρίνων, και έδειξε ότι το Καθιερωμένο Πρότυπο, το οποίο απαιτούσε τα νετρίνα να μην έχουν μάζα, είχε αδυναμίες. Σε συνέντευξη Τύπου στο Πανεπιστήμιο του Τόκιο, λίγο μετά την ανακοίνωση του βραβείου Νόμπελ, ο Κατζίτα δήλωσε: "Θα ήθελα να ευχαριστήσω τα νετρίνα, φυσικά. Και καθώς τα νετρίνα δημιουργούνται από τις κοσμικές ακτίνες, θέλω επίσης να τις ευχαριστήσω".
Ένας από τους πρώτους ανθρώπους στους οποίους τηλεφώνησε ο Κατζίτα μετά την απονομή του βραβείου Νόμπελ ήταν ο Μασατόσι Κοσίμπα, κάτοχος του Νόμπελ Φυσικής 2002, πρώην σύμβουλός του και συνάδελφός του ερευνητής των νετρίνων .
Ο Κατζίτα είναι σήμερα ο κύριος ερευνητής ενός άλλου έργου του ICRR που βρίσκεται στο Αστεροσκοπείο Καμιόκα, του ανιχνευτή βαρυτικών κυμάτων KAGRA .
Βραβεία
1987 - Βραβείο Ασάχι στο πλαίσιο του Καμιόκαντε (εκπρόσωπος - Μασατόσι Κοσίμπα)
1989 - Βραβείο Μπρούνο Ρόσι μαζί με τα άλλα μέλη της συνεργασίας Καμιόκαντε
1998 - Βραβείο Ασάχι ως μέρος του Σούπερ-Καμιόκαντε (εκπρόσωπος - Γιότζι Τοτσούκα)
1999 - Αναμνηστικό βραβείο Νισίνα
2002 - Βραβείο Πανόφσκι για την αδιάσειστη πειραματική απόδειξη των ταλαντώσεων νετρίνων με τη χρήση ατμοσφαιρικών νετρίνων
2010 - Βραβείο Γιότζι Τοτσούκα
2012 - Βραβείο Ιαπωνικής Ακαδημίας για την "Ανακάλυψη των ταλαντώσεων των ατμοσφαιρικών νετρίνων"
2013 - Βραβείο Τζούλιους Γουές για τον "σημαντικό ρόλο του στην ανακάλυψη των ταλαντώσεων των ατμοσφαιρικών νετρίνων με το πείραμα Σούπερ-Καμιόκαντε".
2015 - Βραβείο Νόμπελ Φυσικής από κοινού με τον Άρθουρ Μπ. ΜακΝτόναλντ για την ανακάλυψη των ταλαντώσεων των νετρίνων, η οποία δείχνει ότι τα νετρίνα έχουν μάζα.
↑«About ICRR». Institute for Cosmic Ray Research, University of Tokyo. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Οκτωβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 18 Νοεμβρίου 2023.
↑«第1回「戸塚洋二賞」選考結果». Heisei Foundation for Basic Science. 24 Φεβρουαρίου 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 17 Νοεμβρίου 2015.(in ιαπωνική)